رقابت در عرصه ی صنایع دفاعی اسراییل و لغو قانون ممنوعیت مطبوعات این کشور در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین
نویسنده: محمدرضا صفری پورزاده رشتی، پژوهشگر مطالعات منطقه ای
پس از گذشت 20 سال سانسور خبری درمورد پهپاد های مسلح اسراییلی، سرانجام قانون ممنوعیت مطبوعات، مبنی بر افشا و گزارش از سوی خبرنگاران در این حوزه، در تاریخ 20 جولای 2022 لغو گردید. بنا به اعلام مقامات رسمی دولت اسراییل، واحد سانسور نیروهای دفاعی این کشور، قانون ممنوعیت مطبوعات و اخبار مرتبط با بکارگیری پهپادهای مسلح اسراییلی را لغو کرده و رسماً اعلام نموده است که نیروهای مسلح این کشور، از هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی و مسلح استفاده می نمایند.
از آنجایی که اسرائیل همواره اعتبار خود را به عنوان یکی از صادرکنندگان مهم تجهیزات هوایی بدون سرنشین نظامی افزایش داده، با این حال همچنان قوانین سختگیرانه ای را در مورد عدم شفاف سازی در استفاده از توانایی های نظامی خود بکار گرفته است که نمونه بارز آن سرپوش نهادن و پنهان کاری به اصطلاح قانونی دولت تلاویو برای سانسور هرگونه گزارش در مورد استفاده از پهپادهای مسلح می باشد.
این که پس از بیست سال سانسور و عدم شفاف سازی، تل آویو سرانجام درتاریخ 20 جولای 2022 این ممنوعیت را لغو کرده است، این سوال را مطرح میکند: چرا حالا؟ به گفته منابع متعدد خبری، این اقدام در نتیجه فشار فزاینده از سوی صنایع دفاعی و نظامی داخلی اسرائیل صورت گرفته است.
استفاده اسرائیل از پهپادهای مسلح قطعاً توسط رسانه های بین المللی گزارش و رصد شده است، اما شرکت های صنعتی این کشور باید هنگام اطلاع رسانی در مورد این که آیا محصولاتشان قابلیت حمل سلاح را دارند، محتاط باشند. در واقع، به نظر می رسد که تمایل شدید برای صادرات و فروش بیشتر، نقش مهمی در تصمیم گیری برای پایان دادن به قانون منع گزارش و اطلاع رسانی مطبوعات رژیم صهیونیستی، در حوزه ی هواپیماهای بدون سرنشین داشته است.
پهپادهای نظامی یک فناوری نه چندان جدید درعرصه ی جهانی بشمار می آیند. اسرائیل برای اولین بار در دهه ی 70 میلادی شروع به ساخت و استفاده از پهپادهای مسلح و اکتشافی نمود. و در دهه ی 90 میلادی نیز این کشور، درغزه و لبنان و در موارد متعدد پهپاد های معروف«هرمس» را بکار گرفت.
فلسطینی ها همواره اسراییل را به استفاده از پهپادهای مسلح در هدف قرار دادن و کشتار مردم غزه و کرانه ی باختری محکوم کرده اند. اتهامی که اسراییل هرگز آن را نپذیرفته و در گذشته نیز انتشار خبر در این رابطه در رسانه های این کشور ممنوع بوده است.
همچنین گزارش های بین المللی خبری متعددی از حملات پهپادهای اسراییلی مبنی بر هدف قرار دادن اهدافی در لبنان و ایران وجود دارد که هرگز بطور رسمی توسط دولت اسراییل تأیید نشده است. به گزارش اورشلیم پست، 80 درصد از کل ساعات عملیات پروازی نیروی هوایی اسراییل در سالهای اخیر، بوسیله ی پهپاد و از نوع پهپاد های ((هرون)) انجام شده است. و این عملیاتها فقط مأموریت های شناسایی، اکتشاف و جمع آوری اطلاعات نبوده است.
واحد سانسور رسانه ای ارتش اسراییل، اخیرا با انتشار بیانیه ای و پس از بازنگری قوانین موجود، اعلام کرده است که دیگر الزام و مانعی در برابر انتشار اخبار مرتبط، پیرامون کاربرد پهپاد های مسلح توسط نیروی هوایی اسراییل به عنوان بخشی از فعالیت های نظامی و عملیاتی این نیرو، وجود ندارد. اسراییل دارای یکی از قوی ترین نیروهای پهپادی در خاورمیانه و از بزرگترین صادرکنندگان تکنولوژی هواپیماهای بدون سرنشین در منطقه بوده و مقامات تل آویو پیش از این همواره ادعا کرده اند و که بیشتر پهپاد هایشان غیر مسلح و اکتشافی می باشد.
اهمیت پهپاد چه از نوع مسلح یا از نوع اکتشافی با توجه به تحولات اخیر از جمله جنگ اوکراین و درگیری میان آذربایجان و ارمنستان در سال 2020 و نقش مهم و حیاتی آن در نابودی تسلیحات و ادوات زرهی، بر هیچ یک از رسانه های خبری و کارشناسان نظامی پوشیده نیست. همچنین پهپاد های بایراقدار، ساخت ترکیه که در مناقشات و درگیری های خاورمیانه و شمال آفریقا موفقیت ویژه ای داشته و نامی برای خود دست و پا کرده اند نیز تبدیل به واژه ای برای تغییر موازنه ی میدان نبرد و به نفع هواپیماهای بدون سرنشین نسبتاً ارزان قیمت در برابر ادوات و خودروهای زرهی سنگین شده است. که این امر نشان گر اهمیت فراوان بکارگیری این نوع از تسلیحات می باشد. اسراییل نیز بارها نگرانی اش از فروش و بکارگیری پهپاد های ساخت ترکیه و چین را اعلام کرده است و به همین علت صنایع دفاعی اسراییل و شرکت های زیر مجموعه آن تلاش کرده اند تا فروش و صادرات پهپاد را از طریق فشار بر دولت افزایش دهند.
بخشی از این فشارها در سال گذشته و با تلاش به منظور وادار ساختن دولت تل آویو برای حذف محدودیت های مرتبط با (نظام کنترل تکنولوژی موشکی) آغاز گردید که صادرات پهپاد های دور برد، با قابلیت حمل انواع محموله و موشک را محدود می کرد. در حالی که رژیم صهیونیستی تلاش می کند تا نشان دهد که به قوانین نظام کنترل تکنولوژی موشکی پایبند است، نگرانی ها از سوی صنایع دفاعی اسراییل موجب آماده کردن عرصه مورد نظر و حرکت رو به جلو از جمله گفتگو و مذاکرات صریح و شفاف به منظور جذب مشتریان بیشتر، می باشد.
بنا به اعلام خبرگزاری رویترز به نقل از یکی از مقامات ارشد صنایع دفاعی اسراییل " بدیهی است که همه چیز در حال تغییر است و اگر اسراییل نمی خواهد بازارهای بالقوه و بیشتری را از دست بدهد و از رقبای مهمی همچون چین و ترکیه عقب بیافتد ضروریست تا رویکرد و نگرش خود را تغییر دهد."
در آوریل سال 2022، کمیته بودجه و اعتبارات پارلمان آلمان، به تهیه ی موشک های قابل استفاده و سازگار با پهپاد های نظامی (هرون) ساخت صنایع هوافضای اسراییل چراغ سبز نشان داد و این کشور در حال حاضر تعداد زیادی از پهپاد های مذکور را در اختیار دارد.
توافق اخیر اسراییل با آلمان برای اجاره ی تعدادی از سیستم های «هرون-تی پی» بر غیرعادی بودن سانسور مرتبط با حوزه ی پهپادی از سوی دولت تل آویو حکایت دارد. در حقیقت وزارت دفاع آلمان برای پنهان کردن این موضوع یعنی برخورداری از پهپاد های مسلح، نه تنها هیچ گونه تلاش و اقدامی انجام نداده است بلکه اعلام کرده که «هرون» دارای تجهیزات و تسلیحات ساخت اسراییل بوده و قادر است مسیر و خط سیر شلیک به اهداف خود را متوقف و یا تغییر دهد تا از آسیب رساندن به غیر نظامیان جلوگیری کرده و تلفات را به حداقل برساند.
یک منبع خبری در سازمان صنایع دفاعی اسراییل که نخواست نامش فاش شود اخیرا اعلام کرده است که کارشناسان آلمانی پس از بازدید از پایگاههای نیروی هوایی اسراییل و مشاهده پهپاد های مسلح و هماهنگی با مقامات آلمانی، علاقه ی خود نسبت به هواپیماهای بدون سرنشین « هرون تی پی» را اعلام نمودند.
می توان اینگونه استدلال نمود که اسراییل به دنبال آن است که نشان دهد در همه ی عرصه های سیاسی، فرهنگی و حتی دفاعی و نظامی، دموکراسی و دیپلماسی را تا حد امکان رعایت می کند و حال آنکه در عمل و حداقل در حوزه نظامی چنین امری مشاهده نمی گردد و با وجود آنکه شرایط سیاسی در این کشور در حال تغییر می باشد و ممنوعیت قوانین مطبوعات در حوزه نیروی پهپادی نیز لغو شده است اما هر گونه گزارش و اطلاع رسانی در مورد جزئیات فنی و تکنولوژیکی خاص و یا عملیات های ویژه هواپیماهای بدون سرنشین اسراییل، همچنان نیازمند بررسی های لازم، قبل از انتشار اخبار مربوطه می باشد.و در نهایت این که آیا این امر درهای بازارهای جهانی را برای صنعت دفاعی اسراییل با وجود رقبای مهمی همچون چین و ترکیه می گشاید یا نه، تنها با گذشت زمان مشخص می گردد.
جهت ارجاع علمی: محمدرضا صفری پورزاده رشتی، «رقابت در عرصه ی صنایع دفاعی اسراییل و لغو قانون ممنوعیت مطبوعات این کشور در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین»، تاریخ انتشار در سایت: 1401/5/20
منابع:
https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-military-admits-it-uses-armed-drones-2022-07-20/
https://www.arabnews.com/node/2127161/middle-east
https://www.middleeastmonitor.com/20220720-israel-military-admits-it-uses-armed-drones/