مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات؛ پایگاه دانش راهبردی برای هدایت آینده کشور
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات؛ پایگاه دانش راهبردی برای هدایت آینده کشور
ترجمه و تنظیم: زهرا فلاح نژاد، دانش آموخته زبان و ادبیات عرب و دبیر گروه مطالعات متن های اساسی در خاورمیانه پژوهی
مقدمه
از آغاز به کار مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات متحده عربی بیش از سی سال می‌گذرد. این نهاد علمی که به فرمان ولیعهد ابوظبی شیخ خلیفه بِن زاید آل نَهیان تاسیس شده است، به دنبال آن است تا "موقعیت علمی و تحقیقاتی پیشرفته خود را حفظ کرده و در میان نهاد های علمی [به مثابه سازمانی] هدفمند" مطرح شود. مرکز مطالعات امارات که بِزودی وارد یازده هزارمین روز از فعالیت خود می‌شود همواره در تلاش بوده است، تا با "انجام پژوهش‌های گسترده و ژرف" در "ارتقای دانش، آگاهی و درک عمیق از مسائل مختلف در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی" به رهبران امارات متحده عربی اتخاذ سیاست‌های مناسب یاری رساند.این مرکز پژوهشی علاوه بر بهره‌گیری از قابلیت‌ها و امکانات داخلی امارات متحده عربی با سایر نهادها و موسسات بین المللی در آمریکا، انگلستان، اوکراین، فرانسه، چین، مراکش ودیگر کشورها که فعالیتی مشابه را در پیش گرفته‌اند همکاری می‌کند.
متن حاضر در نظر دارد تا در سی‌اُمین سالگرد تاسیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات متحده عربی به بررسی ابعاد گوناگون این نهاد علمی بپردازد.
1.معرفی مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات متحده عربی((ECSSR، یک نهاد پژوهشی برجسته و مهم در این کشور است که ریشه در تاریخ و اندیشه رهبران خردمند آن دارد. این مرکز 14 مارچ سال 1994 میلادی(اسفند 1373 هجری شمسی)، در دوران حکومت شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، بنیانگذار و رئیس اول امارات متحده عربی، به فرمان شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان تأسیس شد. در آن زمان، شیخ خلیفه منصب ولیعهد ابوظبی و معاون فرمانده کل نیروهای مسلح را برعهده داشت. تأسیس این مرکز پژوهشی، گامی در جهت تحقق اهداف رهبری خردمندانه امارات برای ایجاد یک دولت مدرن با نهادهای همگام با پیشرفت‌های علمی و پژوهشی جهان بود. با گذشت زمان و در دوران ریاست شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس کنونی امارات متحده عربی، این مرکز به یک نهاد مستقل و متخصص در زمینه پژوهش‌های علمی، مطالعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سایر حوزه‌های مرتبط با امارات، منطقه خلیج فارس و جهان تبدیل شد.
فعالیت‌های این مرکز پژوهشی، بازتاب تلاش‌های مستمر رهبران امارات برای ارتقای دانش، آگاهی و درک عمیق از مسائل مختلف در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی است. با انجام پژوهش‌های گسترده و عمیق، این مرکز به شکل‌گیری سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در امارات کمک شایانی می‌کند. مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات با داشتن کادری از محققان، پژوهشگران و متخصصان برجسته در حوزه‌های مختلف، به انجام فعالیت‌های گوناگونی در زمینه تولید دانش و ترویج آگاهی عمومی می‌پردازد. این مرکز با برگزاری سمینارها، کنفرانس‌ها و رویدادهای علمی، فضایی برای گفتگو، تبادل نظر و هم‌اندیشی میان صاحب‌نظران، سیاستگذاران و سایر ذینفعان فراهم می‌آورد. علاوه براین، مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات با انتشار کتاب‌ها، مقالات علمی، گزارش‌های تحلیلی و یادداشت‌های سیاسی، دانش و بینش حاصل از پژوهش‌های خود را در اختیار جامعه علمی، سیاسی و عموم مردم قرار می‌دهد. این امر به ارتقای سطح آگاهی و درک عمومی از مسائل پیچیده و چالش‌های معاصر در حوزه‌های مختلف کمک شایانی می‌کند. فعالیت‌های این مرکز پژوهشی نه تنها در سطح ملی امارات متحده عربی، بلکه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نیز تأثیرگذار است. با مطالعه و تحلیل روندها و چالش‌های منطقه‌ای و جهانی، این مرکز به شکل‌گیری درک بهتری از محیط پیرامونی و پیامدهای آن برای امارات کمک می‌کند. این امر به نوبه خود، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه در راستای منافع ملی، توسعه پایدار و امنیت منطقه‌ای و جهانی می‌شود. مرکز پژوهشی امارات با برقراری ارتباطات و همکاری‌های علمی با مراکز پژوهشی معتبر در سراسر جهان، به گسترش دانش و تبادل تجربیات در حوزه‌های مختلف نیز کمک می‌کند.
2. اهداف مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات، با رسالت حمایت از توسعه پایدار و آینده‌نگری این کشور، اهدافی گسترده و چندوجهی را دنبال می‌کند. این مرکز پژوهشی برجسته، در تلاش است تا با ایفای نقشی محوری، زمینه‌ساز شکوفایی، پیشرفت و تعالی امارات متحده عربی در عرصه‌های مختلف باشد.از جمله اهداف این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ارتقای فرهنگ آگاهی در جامعه درباره مسائل استراتژیک: این مرکز با برگزاری رویدادهای آموزشی، انتشارِ گزارش‌ها و یافته‌های علمی، در پی افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به چالش‌ها و موضوعات کلیدی در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی است. ارتقای آگاهی شهروندان، زمینه‌ساز مشارکت فعال و هوشمندانه آنان در روندهای توسعه‌ای کشور خواهد بود.
2- ایجاد مشارکت‌های گسترده براساس اولویت‌هایی که اهداف مرکز را تأمین می‌کند: این مرکز پژوهشی با برقراری ارتباطات و همکاری‌های علمی با مراکز معتبر داخلی و بین‌المللی، زمینه را برای تبادل اطلاعات، تجربیات و ایده‌ها در حوزه‌های مختلف فراهم می‌آورد. این مشارکت‌ها بر پایه اولویت‌های ملی و در راستای تحقق اهداف مرکز شکل می‌گیرند.
3- حمایت از سیاستگذاران و تصمیم‌گیران در پاسخگویی به چالش‌های کنونی و آینده: با انجام پژوهش‌های عمیق و ارائه تحلیل‌های استراتژیک، این مرکز به روشنگری و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در سطوح مختلف حکومتی و سیاستگذاری یاری می‌رساند. این امر به مقابله موثرتر با چالش‌های پیش روی امارات در عرصه‌های گوناگون کمک خواهد کرد.
4- توسعه بانک اطلاعاتی در زمینه پژوهش‌ها، مطالعات و تحلیل‌های استراتژیک: این مرکز در تلاش است تا با گردآوری و سازماندهی دانش و یافته‌های علمی، یک بانک اطلاعاتی غنی و جامع در حوزه‌های مرتبط با مطالعات استراتژیک ایجاد نماید. این بانک اطلاعاتی، منبع ارزشمندی برای محققان، دانشگاهیان و عموم مردم خواهد بود.
5- ارتقای حضور مرکز در میان مراکز اندیشه جهانی از طریق توسعه محصولات فکری متنوع و باارزشی که آینده را ترسیم می‌کند: با انتشار کتاب‌ها، مقالات علمی، گزارش‌های تحلیلی و سایر آثار پژوهشی نوآورانه و آینده‌نگرانه، این مرکز در پی تقویت جایگاه خود در عرصه جهانی و ارتقای همکاری‌ها با سایر مراکز معتبر بین‌المللی است.
6- توانمندسازی شهروندان در زمینه پژوهش و تحلیل استراتژیک: از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و برنامه‌های ترویجی، این مرکز در پی ارتقای سطح دانش و مهارت‌های شهروندان امارات در حوزه تحلیل و پژوهش‌های استراتژیک است. این امر، ظرفیت‌های انسانی کشور را در این عرصه‌ها افزایش می‌دهد.
7- توسعه ظرفیت‌های کارشناسی و اداری: جذب و پرورش نیروی انسانی متخصص و توانمند، یکی از اولویت‌های این مرکز محسوب می‌شود. داشتن کادری از محققان، پژوهشگران و متخصصان برجسته، زیربنای موفقیت این نهاد در تحقق اهدافش را تشکیل می‌دهد.
8- انتشار دانش و تقویت فرهنگ تعالی، نوآوری و آینده‌نگری: این مرکز با گسترش دانش و ترویج ایده‌های نوآورانه و رویکردهای آینده‌نگرانه، در پی شکل‌گیری جامعه‌ای پویا، خلاق و رو به جلو در امارات است. تقویت فرهنگ تعالی، نوآوری و آینده‌نگری، از اهداف اساسی این نهاد پژوهشی به شمار می‌رود.
3. اعضای ارشد و کلیدی مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات
شيخ عبدالله بن زايد آل نهيان، وزير خارجه و رئيس هيئت امنای مرکز، دکتر جمال سند السويدی، نايب رئيس هيئت امنای مرکز، دکتر انور بن محمد قرقاش، مشاور ديپلماتيک حاکم امارات متحده عربی، دکتر انور بن محمد قرقاش، مشاور ديپلماتيک حاکم امارات متحده عربی، جناب عمر سيف غباش، معاون وزير امور خارجه در امور فرهنگی، خانم ريما المقرب المهيری، مدير اجرايی امور استراتژيک، دستگاه امور اجرايی ابوظبی. این افراد ، اعضای ارشد و اصلی مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژيک امارات متحده عربی هستند که نقش‌های کليدی و راهبردی در هدايت و مديريت اين نهاد پژوهشی برجسته را بر عهده دارند. در رأس اين مجموعه، جناب شيخ عبدالله بن زايد آل نهيان، وزير امور خارجه امارات و رئيس هيأت امنای مرکز قرار دارد. ايشان به عنوان بالاترين مقام در اين نهاد، مسئوليت هدايت کلان و نظارت بر فعاليت‌های مرکز را بر عهده دارند. دکتر جمال سند السويدی نيز در جايگاه نايب رئيس هيأت امنا، وظيفه همکاری و همراهی با رئيس هيأت امنا را در تصميم‌گيری‌ها و سياست‌گذاری‌های کلان مرکز بر عهده دارد. در کنار آنها، حضور دکتر انور بن محمد قرقاش، مشاور ديپلماتيک رئيس امارات متحده عربی، نشان‌دهنده اهميت ويژه و جايگاه برجسته اين مرکز نزد رهبری کشور دارد. ايشان با نقش مشاوره‌ای خود، زمينه را برای هماهنگی بيشتر فعاليت‌های مرکز با راهبردهای کلان کشور فراهم می‌آورند. جناب عمر سيف غباش به عنوان معاون وزير امور خارجه در امور فرهنگی نيز از ديگر اعضای اين مجموعه است که حضورشان ارتباط تنگاتنگ مرکز با وزارت امور خارجه را نشان می‌دهد و بر نقش راهبردی اين مرکز در حوزه ديپلماسی عمومی و فرهنگی تأکيد دارد. در نهايت، خانم ريما المقرب المهيری، مدير اجرايی امور استراتژيک دستگاه اجرايی ابوظبی نيز از اعضای کليدی اين مجموعه است که نقش وی ارتباط مستقيم مرکز با دولت امارات و هماهنگی در سياست‌گذاری‌های راهبردی را منعکس می‌کند.
اين ترکيب از اعضای هيأت امنا، مشاوران ارشد و مديران اجرايی، بيانگر پشتوانه قوی و سازوکارهای راهبردی جهت نیل به اهداف عاليه مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژيک امارات متحده عربی است.
4. شرکای استراتژیک؛ بازوی توانمند مرکز امارات در عرصه پژوهش های منطقه ای و جهانی
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات متحده عربی برای تحقق اهداف، دست به همکاری گسترده با شرکای استراتژیک خود در داخل و خارج از منطقه زده است. شرکای استراتژیک این مرکز شامل مجموعه ای از موسسات، مراکز پژوهشی، دانشگاه ها و سازمان های معتبر در کشورهای مختلف می شوند که در حوزه های مرتبط با مرکز فعالیت دارند. این شبکه گسترده از همکاران علمی و تحقیقاتی، امکان تبادل اطلاعات و دانش، انجام پروژه های پژوهشی مشترک، برگزاری رویدادهای آکادمیک و حمایت متقابل از فعالیت ها را برای مرکز و شرکای آن فراهم می کند. این همکاری ها در نهایت منجر به افزایش ظرفیت تحقیقاتی، گسترش دانش و آگاهی در حوزه های مورد علاقه و تقویت روابط علمی و آکادمیک می شود. شرکای استراتژیک این مرکز شامل موسساتی در کشورهای چین، انگلستان، فرانسه، ایالات متحده، اوکراین، مراکش، مصر، لبنان، سوریه، کویت، اردن، سودان، یمن، بحرین، عراق و عربستان سعودی و... می شوند که در زمینه های سیاست، امنیت بین المللی، انرژی، مسائل اجتماعی، فرهنگی، زنان و روابط بین الملل فعالیت دارند. این شبکه گسترده همکاری علمی، مرکز مطالعات امارات را برای مطالعات و تحقیقات راهبردی در جایگاه یک نهاد پژوهشی پیشرو در سطح منطقه ای و جهانی قرار داده است. از شرکای این مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موسسه روابط بین المللی معاصر چین ، چین
موسسه علوم سیاسی پاریس، فرانسه
مرکز سیاست و تجارت بین المللی ویلیام کوهن ، دانشگاه مین، ایالات متحده
مرکز مطالعات خاورمیانه - دانشگاه آریزونا، ایالات متحده
موسسه ملی مسائل امنیت بین المللی، اوکراین
مرکز مطالعات و تحقیقات طارق بن زیاد - رباط، مراکش
سازمان عمومی اطلاعات - قاهره، مصر
دانشگاه آمریکایی لبنان - بیروت، لبنان
مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی - دانشگاه دمشق، سوریه
مرکز تحقیقات عربی - الصفاه، کویت
موسسه دیپلماسی اردن - امان، اردن
مرکز اسناد سلطنتی اردن هاشمی - امان، اردن
مرکز مطالعات بین المللی خاورمیانه - دمشق، سوریه
مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقا - خارطوم، سودان
مرکز مطالعات اردنی و خدمات اجتماعی ملکه رانیا در دانشگاه یرموک - اربد، اردن
مرکز مطالعات اردن جدید - امان، اردن
سازمان زنان عرب - قاهره، مصر
مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل - ریاض، عربستان سعودی
دفتر اجرایی شورای وزیران کار و شورای وزیران امور اجتماعی کشورهای شورای همکاری خلیج - منامه، بحرین
انجمن روزنامه نگاران بحرینی - منامه، بحرین
منتدی اندیشه عرب - امان، اردن
مرکز مطالعات راهبردی سبا - صنعا، یمن
موسسه توسعه سیاسی بحرین - منامه، بحرین
مرکز تحقیقات و مطالعات راهبردی - بغداد، عراق
مرکز فرهنگی عیسی - منامه، بحرین
5.رویداد های مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات؛ پایگاه تبادل اندیشه های راهبردی
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات، به عنوان یکی از مراکز معتبر تحقیقاتی در این کشور، برنامه‌های متنوع و جامعی را برای حضور و مشارکت فعال صاحب‌نظران، متخصصان، پژوهشگران و عموم مردم در بحث‌ها و گفتگوهای راهبردی در حوزه‌های مختلف برگزار می‌کند. این مرکز تلاش دارد تا پایگاهی گسترده برای تبادل نظر، ارائه دیدگاه‌ها و آخرین یافته‌های علمی در موضوعات کلیدی و دارای اولویت ملی فراهم آورد. در بخش رویداد ها و فعالیت های مرکز در سایت ، اطلاعات لازم را در خصوص برگزاری سلسله رویدادها، نشست‌ها و گفتگوهای راهبردی متنوع و پرمحتوا را خواهید یافت.
یکی از رویدادهای مهم این مرکز، مراسم رونمایی از پروژه "دانشنامه رهبری اماراتی" در 25 ژانویه 2024 است که هدف آن گردآوری میراث فکری، تاریخی، فرهنگی و تمدنی رهبران امارات در یک بستر الکترونیکی جامع براساس اصول علمی مي‌باشد. همچنین نشست "متفکران امارات 2024" در 7 فوریه 2024 نیز نخبگان فکری، سیاستگذاران، متخصصان، دانشگاهیان و جوانان اماراتی را گرد هم آورده تا درباره موضوعات راهبردی با اولویت ملی مرتبط با سیاستگذاری عمومی به بحث و گفتگو بنشینند.
از دیگر برنامه‌های این مرکز می‌توان به سری گفتگوهای راهبردی با موضوعاتی مانند سیستم‌های بدون سرنشین، تهدیدات سیستم‌های بدون سرنشین در شهرهای هوشمند و موضوعات مرتبط در تاریخ‌های 24 و 23 ژانویه 2024 اشاره کرد.
مضاف بر این، نشست‌های بحث و گفتگوهای راهبردی دیگری نیز در این مرکز برگزار شده که به موضوعات حیاتی همچون سیستم‌های غذایی، تغییرات اقلیمی، نقش توافقنامه‌های بین‌المللی در حکمرانی اقیانوس‌ها، تنوع زیستی، گذار انرژی، منابع طبیعی فرامرزی، آموزش مسائل زیست محیطی و دغدغه‌های نسل‌های امروز و آینده در مورد آینده سیاره زمین در تاریخ‌های 8 تا 10 دسامبر 2023 پرداخته است.
در کنار این موارد، برنامه‌های مرتبط با حوزه حمل و نقل همچون گفتگوهای راهبردی در خصوص حمل و نقل چندوجهی شهری، الکتریکی کردن حمل و نقل، نقش هوش مصنوعی در انقلاب این بخش، زیرساخت‌های پایدار شهری و چالش‌های ژئوپلیتیکی در گذار انرژی نیز در روزهای 5 و 6 دسامبر 2023 برگزار شد.
این برنامه‌های متنوع و پربار، فرصت‌های ارزشمندی را برای حضور و مشارکت فعال در بحث‌ها، ارائه دیدگاه‌ها، تبادل نظرها و اطلاع از آخرین یافته‌های علمی در زمینه‌های گوناگون راهبردی برای عموم، به‌ویژه صاحب‌نظران و پژوهشگران علاقه‌مند فراهم می‌آورد.
6.اهداف و چشم اندازهای پروژه ملی "متفکران امارات"
در بخشی از وبسایت مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک امارات، به معرفی پروژه ملی پیشگام "متفکران امارات" پرداخته شده است:
امارات متحده عربی، به عنوان کشوری پیشرو در منطقه خلیج فارس، همواره در تلاش بوده تا با پیشرفت در عرصه‌های گوناگون، از جمعیت جوان و تحصیل‌کرده خود به نحو احسن بهره‌گیری نماید. در این راستا، مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک امارات در سال 2022 پروژه ملی پیشگام "متفکران امارات" را در نمایشگاه اکسپو 2020 دبی آغاز نمود.
هدف اصلی این پروژه، حمایت از متفکران، پژوهشگران و استادان دانشگاه اماراتی است تا بتوانند با استفاده از یک پلتفرم واحد، آثار و اندیشه‌های خود را به اشتراک گذاشته و نقش موثری در جامعه ایفا کنند. چنین تجمیع و تبادل افکاری، قدرت نرم و تصویر مثبت امارات در عرصه بین‌المللی را ارتقا می‌بخشد.
یکی دیگر از اهداف مهم پروژه "متفکران امارات"، سرمایه گذاری بر روی تولیدات علمی و فکری نخبگان این کشور است تا بتواند از آن در تصمیم گیری‌های حکومتی و برنامه ریزی‌های استراتژیک خود استفاده نماید. حضور فعال و چشمگیر این اندیشمندان در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی نیز از دیگر آرمان‌های این مجموعه است.
چشم‌انداز مرکز مطالعات استراتژیک امارات برای این پروژه، پرورش نخبگان ملی تاثیرگذار و فعال در حوزه‌های گوناگون است. رسالت این مرکز نیز فعال‌سازی کلیه ظرفیت‌ها و تخصص‌های دانشگاهی و فکری این کشور در مسیر رنسانس و نوزایی جاری امارات محسوب می‌شود. این هدف، از طریق حمایت از تحقیقات علمی و تشویق پژوهش‌های اندیشمندان اماراتی در حوزه توسعه پایدار محقق خواهد شد.
در مجموع، پروژه "متفکران امارات" در پی آن است تا با کمک اساتید، پژوهشگران و نخبگان علمی بومی، بستر رشد، تاثیرگذاری و حضور هرچه بیشتر و فعال‌تر اندیشمندان اماراتی را در عرصه‌های ملی و بین‌المللی فراهم آورد.
7. کتابخانه اتحاد الإمارات؛ گنجینه ای از دانش و میراث
کتابخانه اتحاد الإمارات یکی از مهمترین کتابخانه های تخصصی در منطقه است که نقش مهمی در تسهیل تولید دانش و پشتیبانی از پژوهشگران در سطوح مختلف محلی، منطقه ای و بین المللی ایفا می کند. این کتابخانه در طول بیش از 25 سال گذشته، مجموعه ها و منابع ارزشمندی را جمع آوری و پردازش کرده است. تمرکز اصلی این کتابخانه در گردآوری منابع و مجموعه ها، با مضامین و موضوعاتی درباره امارات متحده عربی، منطقه خلیج فارس، مناطق عربی و سایر موضوعات جهانی است. محورهای موضوعی آن شامل مسائل سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، فناوری اطلاعات و سایر حوزه های دانش می باشد. منابع آن به دو زبان عربی و انگلیسی موجود است. فهرست کتابخانه شامل اطلاعات کتابشناختی کامل تمام مجموعه های آن است که امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی مختلف را از طریق جستجو بر اساس عنوان، نویسنده، ناشر و موضوعات فراهم می کند. یکی از بخش های ارزشمند این کتابخانه، مجموعه های ویژه آن است. این مجموعه ها شامل کتاب های قدیمی و نادر، اسناد بریتانیایی، و نقشه ها می باشد. از جمله آثار نادر این بخش می توان به کتاب تاریخ مصر به زبان فرانسوی مربوط به سال 1823 میلادی، کتابی درباره خاورمیانه با تمرکز بر برخی کشورها که به سال 1743 باز می گردد، و همچنین کتابی درباره سفرها از هند به ایران بین سال های 1672 تا 1681 میلادی اشاره کرد. این کتابخانه با ارائه خدمات کتابخانه ای و اطلاعاتی متنوع و با کیفیت، نقش مهمی در حفظ و انتشار میراث علمی و فرهنگی این منطقه ایفا می کند.
8.تنوع آثار انتشارات مرکز مطالعات امارات از تروریسم تا فناوری های نوظهور
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات، به عنوان یکی از مراکز پیشرو علمی و پژوهشی در منطقه خلیج فارس، فعالیت گسترده‌ای در حوزه نشر و انتشارات دارد. این مرکز با هدف ارتقای سطح دانش و آگاهی در حوزه‌های مختلف ازجمله سیاست، امنیت، اقتصاد، فرهنگ و فناوری‌های نوین، اقدام به انتشار آثار ارزشمند و تأثیرگذار می‌نماید.
کتاب های انتشارات مرکز مطالعات امارات در دو قالب الکترونیکی و کتاب‌های چاپی عرضه می‌گردند تا ضمن استفاده از مزایای هر دو شیوه، امکان دسترسی گسترده‌تر علاقه‌مندان به این آثار فراهم آید. نسخه‌های الکترونیکی امکان مطالعه آنلاین و یا دانلود را برای کاربران به ارمغان می‌آورند، درحالی‌که نسخه‌های چاپی انتشارات این مرکز نیز به واسطه کیفیت بالای خود در میان جامعه علمی و عموم مخاطبان محبوبیت ویژه‌ای دارند.
یکی از ویژگی‌های مهم انتشارات مرکز مطالعات امارات، گستره موضوعی وسیع آنهاست. این مرکز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی بومی در امارات و سایر کشورهای عربی و فراهم آوردن بستر مناسب برای پژوهشگران و نویسندگان شاخص، در تلاش است تا در حوزه‌های گوناگون به تولید محتوای علمی بپردازد.
مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات در سال‌های اخیر آثار بسیار ارزشمند و تأثیرگذاری را در حوزه‌های مختلف منتشر ساخته است. یکی از جدیدترین آثار انتشار یافته این مرکز، کتاب "حالة الإرهاب في عام 2022" با عنوان کامل "تقدیر استراتیجی لقدرات الجماعات الإرهابیة ومواردها حول العالم والاتجاهات الرئیسیة لنشاطها" (وضعیت تروریسم در سال 2022: ارزیابی راهبردی از توانمندی‌ها و منابع گروه‌های تروریستی در سراسر جهان و روندهای اصلی فعالیت‌های آنها) است که در سال 2023 به چاپ رسیده است. خلاصه ای از این کتاب بدین صورت است که علیرغم کاهش 21.4 درصدی تعداد حملات تروریستی در سال 2022 در مقایسه با سال 2021؛ خطراتی که گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف جهان ایجاد می‌کنند، تقریباً در همان سطوح باقی مانده است، با تفاوت‌هایی در سهم هر منطقه و میزان خطری که متحمل شده است.
این کتاب وضعیت فعالیت‌های تروریستی را در سطح جهان در بازه زمانی از اول ژانویه تا پایان دسامبر 2022 ارزیابی می‌کند و شامل یک ارزیابی راهبردی از توانمندی‌ها و منابع گروه‌های تروریستی و روندهای اصلی فعالیت‌های تروریستی به طور کلی است. این ارزیابی بر ترکیبی از ارزیابی‌های کمی مانند سطح فعالیت گروه تروریستی و گسترش آن؛ و ارزیابی‌های کیفی مانند پیشرفتی که گروه در دستیابی به اهدافش دارد، میزان توانایی آن در جذب نیرو و منابع مالی و انسانی و موارد دیگر، استوار است. این کتاب فعالیت‌های تروریستی را در مناطق مختلفی از جمله خاورمیانه و شمال آفریقا؛ جنوب آسیا و آسیای مرکزی؛ منطقه ساحل و غرب آفریقا، شرق و مرکز آفریقا، جنوب شرق آسیا؛ به اضافه اروپا و آمریکا را اندازه‌گیری می‌کند. این کتاب "چرخه حیات" گروه‌ها را مرور می‌کند و آنها را در چهار دایره "ظهور"، "پیشرفت و صعود"، "رسیدن به اوج" و "افول و انحلال" دسته‌بندی می‌کند؛ و تأکید می‌کند که لیست خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی در جهان تقریباً تغییری نکرده و داعش و شاخه‌های آن همچنان فعال‌ترین گروه‌ها هستند.
در سال 2022 نیز کتاب "Gulf Security: Identifying and Confronting the Challenges" (امنیت خلیج فارس: شناسایی و مقابله با چالش‌ها) توسط همین مرکز به زبان انگلیسی منتشر شده است. این اثر ارزشمند به بررسی تهدیدات و چالش‌های متعدد پیش روی کشورهای منطقه خلیج فارس از جمله پدیده تروریسم، تنش‌های منطقه‌ای، مباحث حقوق بشری و جابجایی قدرت در نظام بین‌الملل می‌پردازد و راهکارهایی برای حفظ ثبات و امنیت در این منطقه حساس ارائه می‌نماید. از دیگر آثار تازه‌منتشر شده این مرکز می‌توان به "النظام القانونی للفضاء الخارجی" (نظام حقوقی فضای خارجی) اثر عبدالله یوسف الحوسنی و "تطور العلاقات الترکیة-الإیرانیة منذ عام 2011 وتأثیرها فی الأمن القومی العربی" (تحول روابط ترکیه-ایران از 2011 و تاثیر آن بر امنیت ملی عرب) نوشته مصطفی صلاح اشاره کرد. هر دو این آثار در سال 2023 منتشر گردیده‌اند. اما انتشارات مرکز مطالعات امارات تنها به این چند اثر محدود نمی‌شود. در طول چند سال اخیر، آثار گوناگونی در زمینه سیاست، امنیت، روابط بین‌الملل، فناوری‌های نوین توسط این مرکز معتبر راهی بازارهای کتاب در سراسر جهان عرب شده است. از مهمترین این آثار می‌توان به "جرأت کنیم: داستان‌های شجاعانه در تحلیل ریسک‌های سیاسی"، "جنگ آینده: آمادگی برای میدان نبرد جهانی جدید"، "داستان سیاست اسرائیل: از بن‌گوریون تا بنت"، "متاورس: فرصت‌ها، خطرات و سناریوهای آینده"، و "هوش مصنوعی و بلاکچین: چگونه باید فناوری‌های نوظهور را تنظیم کرد؟" و "صعود چین: مسالمت‌آمیز یا مبارزه‌طلبانه؟" اشاره نمود. این گستره وسیع آثار در کنار انتشار کتاب‌های پرفروش نشان از پویایی و جدیت مرکز مطالعات امارات در تولید و انتشار محتوای علمی و تحلیلی با کیفیت در حوزه‌های راهبردی مورد علاقه خود دارد.
9. انتشار خلاصه کتاب‌های برگزیده، گامی در راستای ترویج دانش و افزایش آگاهی
مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی امارات، به عنوان یکی از مراکز پیشگام پژوهشی در منطقه خاورمیانه، همواره در تلاش بوده است تا ضمن ارتقای سطح دانش و آگاهی در حوزه های مختلف، زمینه را برای گسترش مطالعات و پژوهش های کاربردی در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی فراهم آورد. این مرکز با بهره گیری از ظرفیت های علمی و تخصصی پژوهشگران برجسته، اقدام به تولید آثار ارزشمندی در قالب کتاب، گزارش و مقالات تحلیلی نموده است.
یکی از اقدامات مهم این مرکز، ترجمه و انتشار خلاصه کتاب های مهم و تأثیرگذار در حوزه های مختلف در وب سایت خود می باشد. هدف اصلی از این کار، معرفی محتوای کتاب ها به مخاطبان عام و خاص و جلب توجه آنان به موضوعات کلیدی مورد بحث در این آثار است. این امر از یک سو موجب افزایش آگاهی عمومی در خصوص مسائل مهم روز می گردد و از سوی دیگر، زمینه را برای تعمق و پژوهش بیشتر در زمینه های مورد علاقه فراهم می آورد.
خلاصه های ارائه شده در سایت، شامل بخش هایی از فصول مختلف کتاب ها بوده و به صورت جامع و روان، محورهای اصلی و مباحث کلیدی هر اثر را برای خوانندگان بازگو می کنند. علاوه بر آن، با ارائه دیدگاه های تحلیلی و نقادانه نویسندگان، امکان نگاه عمیق تر و ریشه ای تر به موضوعات مورد بررسی فراهم می گردد.
محورهای موضوعی کتاب هایی که خلاصه آنها در سایت مرکز قرار می گیرد، بسیار متنوع و گسترده است. مسائل سیاسی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، مسائل اجتماعی و فرهنگی در سطوح منطقه ای و بین المللی از جمله حوزه هایی هستند که در این آثار با رویکردهای متفاوت و تخصصی مورد واکاوی قرار گرفته اند. این تنوع موضوعی، امکان دسترسی آسان و سریع به اطلاعات جامع و روزآمد را برای گروه های مختلف از جمله پژوهشگران، سیاستگذاران، دانشجویان و عموم علاقه مندان فراهم می آورد.
با توجه به اهمیت انتشار دانش و افزایش سطح آگاهی در جوامع امروزی، اقدامات مرکز امارات در راستای معرفی و انتشار خلاصه کتاب های مهم و تأثیرگذار، گامی ارزشمند در جهت نیل به این هدف محسوب می شود. این امر از یک سو منجر به تسهیل دسترسی عموم به منابع علمی و تخصصی شده، و از سوی دیگر زمینه ساز مطالعات و پژوهش های بیشتر در حوزه های مورد نظر خواهد بود.
10.سخن رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات
جناب آقای دکتر سلطان محمد النعیمی، مدیرعامل این مرکز معتبر، بر اهمیت راهبردی و نقش محوری این نهاد پژوهشی در توسعه پایدار و آینده‌نگری امارات متحده عربی تأکید کرده است. ایشان تأسیس این مرکز در سال 1994 را تجلی دیدگاه رهبری خردمند امارات و اعتقاد راسخ آنها به اهمیت تحقیق علمی به عنوان پایه و اساس ساخت کشورها و ستون اصلی فرایند توسعه پایدار می‌داند. از دیدگاه دکتر النعیمی، اهداف اصلی مرکز عبارتند از: حمایت از فرایند تصمیم‌گیری، خدمت به جامعه، و انجام تحقیقات و مطالعات عمیق درباره مسائل مرتبط با امارات متحده عربی و دیگر موضوعات حیاتی در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی. وی بر تمرکز این مرکز بر حمایت از روابط همکاری مشترک با مؤسسات مختلف کشور به منظور تحکیم یکپارچگی نهادی ملی که از دستیابی به اهداف ملی امارات در زمینه‌های گوناگون پشتیبانی می‌کند، تأکید کرده است. همچنین دکتر النعیمی به تفاهم‌نامه‌های همکاری گسترده این مرکز با مراکز تحقیقاتی و مطالعات سیاسی و راهبردی برجسته در کشورهای عربی و دوست اشاره می‌کند که همگی در راستای توسعه کار تحقیقاتی، تبادل دانش و تجربه و پیشبرد تحقیقات علمی در سطوح منطقه‌ای و جهانی هستند. در ادامه، ایشان به جایگاه بی‌نظیر و دستاوردهای مرکز مطالعات و پژوهش‌های استراتژیک امارات که موجب توجه مسئولان، محققان و متخصصان از سراسر جهان شده است، اشاره می‌کند. فعالیت‌های گوناگون این مرکز از جمله کنفرانس‌ها، نشست‌ها، سمینارها، سخنرانی‌ها و انتشارات مختلف آن شامل گزارش‌ها، مجلات و کتاب‌ها به زبان‌های عربی و انگلیسی، مورد توجه فراوان متفکران و روشنفکران در جهان قرار گرفته است.
دکتر النعیمی تأکید می‌کند که این مرکز مصمم است موقعیت علمی و تحقیقاتی پیشرفته خود را حفظ کرده و در میان نهادهای علمی [به مثابه سازمانی] هدفمند باقی بماند تا به توسعه مطالعات تحقیقاتی مربوط به تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی جدید و تقویت مفاهیم امنیت جامع بپردازد. از این رو، هدف کنونی، انتشار مطالعات مرتبط با حوزه‌های مذکور، تواناسازی و توسعه نیروی انسانی و دانش بومی و توانمندسازی آنها در مهارت‌های تحقیقاتی است. همچنین ایجاد نسل جدیدی که قادر به رصد چالش‌ها، درک و مواجهه با آنهاست، از اولویت‌های این مرکز به شمار می‌رود. این امور در راستای چشم‌انداز رهبری خردمندانه امارات است که می‌کوشد این کشور را تا صدمین سالگرد تأسیس، به بهترین کشور در تمامی عرصه ها تبدیل کند.
در پایان، دکتر النعیمی بر ادامه مسیر پرافتخار این مرکز با اعتقاد راسخ به تقویت و توسعه نیروی انسانی بومی و فراهم کردن تمامی امکانات برای تعالی آن تأکید می‌کند؛ تا بتواند انتظارات کشور و رهبری آن را محقق سازد. ایشان همچنین بر تلاش این نهاد برای توسعه سازوکارهای کاری با روش‌های نوآورانه متناسب با الزامات عصر حاضر اشاره می‌کند تا بتواند به عنوان بازیگری کلیدی در حمایت از فرایند توسعه جامع در امارات و همچنین یک مرکز مطالعات معتبر در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، نقش ایفا کند.