ضرورت­ های پسا تحریم

شمارش معکوس آخرین مرحله توافق هسته ­ای ایران با کشورهای 1+5 آغاز شده است. گزارش آژانس بین­ المللی انرژی اتمی در مورد اجرای تعهدات ایران مبنی برکاهش تعداد سانتریفیوژها و از کار انداختن قلب رآکتور اراک و انتقال میزان توافق شده اورانیوم غنی شده به مسکو بدین معناست که کشورهای غربی بویژه ایالات متحده امریکا نیز در مقابل باید به صورت همزمان پایان تحریم ها را علیه کشورمان اعلام کنند.

همه ناظران سیاسی بین­ المللی اینک از مرحله مابعد تحریم سخن می­گویند. وضعیت منطقه خاورمیانه و جنگ های سوریه، یمن، لیبی و عراق هنوز با شدت هر چه تمام تر ادامه دارد. بهای نفت به مرز خطرناکی رسیده و برخی کشورهای صادرکننده نفت بویژه عربستان سعودی آماده کاهش سقف تولید برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا همه و همه نشان می­دهد که انتظاری که در مورد دوران پسا تحریم در زمینه تحول اقتصادی ایران یا حداقل نسبت این تحول وجود داشت، چندان جایگاهی ندارد. البته به اعتراف همه ناظران جهانی جمهوری اسلامی ایران به صورت نسبی امن­ ترین کشور منطقه در شرایط بحرانی کنونی است و این وضعیت ممکن است افق دوران پسا تحریم را اندکی خوش­بینانه کند، با این حال در مورد خوش­ بینی نسبت به ایجاد دگرگونی سریع در وضعیت اقتصادی کشورمان باید با احتیاط بیشتری سخن گفت. در این زمینه ضروری است دولت و مسئولان ارشد کشور به دو نکته اساسی در موضوع رفع تحریم ها توجه کنند.

یکم. با پایان تحریم ها علیه ایران دارائی های کشورمان در بانکها و کشورهای گوناگون جهان به کشور بازمی­گردد. رقمهای گوناگونی در مورد حجم این دارائی ها مطرح شده است. اما این رقم هر چه باشد، وضعیت اقتصادی کشور و چشم­ انداز بهای نفت در میان مدت نشان می­دهد که مسئولان کشور باید با احتیاط بیشتری نسبت به این دارائی ها و محل هزینه کردن آن نگاه کنند، زیرا برخی از کشورهای غربی علاقه­ مندند که این دارائی ها هر چه زودتر از طریق خریدهای کلان ایران که خود منشاء آن را تعیین می­کنند مجدداً به خزانه غربی ها باز گردد. در این زمینه حتی ممکن است به صورت انفجاری مسابقه کاذب تسلیحاتی در منطقه بویژه در میان رقبای ایران راه بیاندازند تا کشورمان نیز به صورت ناخودآگاه خود را در درون این مسابقه قرار دهد.

دوم. سیاست تنش­ زدایی دولت طی چند ماه گذشته بویژه در ارتباط با پرونده هسته­ ای کمک شایانی در پیشبرد موفقیت ­آمیز این توافق تا مرحله دستیابی به نقطه کنونی ایفا کرد. این سیاست در محیطی بسیار ناامن و بسیار خصمانه حرکت کرد و به نتایج کنونی رسید. حال باید توجه کرد که محیط ناامن مزبور چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه امنیتی منطقه همچنان ادامه دارد و بسیاری از کشورها و رژیم­ها در منطقه که در مرحله مذاکرات هسته ­ای نتوانستند به انهدام این توافق موفق شوند به مرحله پسا تحریم چشم دوخته ­اند تا روابط ایران را با خانواده بین­ المللی تیره کنند. در داخل کشور نیز محیط برای پیشبرد سیاست آرام­ سازی روابط ایران با کشورهای 1+5 بویژه در پرونده هسته ­ای چندان مساعد نبود، اما این سیاست در سایه وحدت ملی و پشتیبانی مقام معظم رهبری به فرجام قابل قبولی رسید.

در مرحله پسا تحریم نیز باید سیاست تنش­ زدایی جمهوری اسلامی ایران تداوم یابد تا نتایج مثبت توافق هسته­ ای در همه ابعاد و در محیط داخلی و خارجی ایران به بار بنشیند زیرا به بار نشستن نتایج مثبت توافق هسته ­ای به محیط مساعد منطقه­ ای و داخلی نیاز دارد و این محیط مساعد فقط با ادامه سیاست تنش­ زدایی و عادی سازی اوضاع به وجود می­ آید از این نکته نباید غفلت شود که ناامنی محیط خاورمیانه در مقایسه با وضعیت دو سال قبل که مذاکرات هسته ­ای میان کشورمان و کشورهای 1+5 آغاز شد افزایش چشم گیری یافته است. بخشی از ناامنی­ های منطقه با این هدف صورت گرفت تا کشورمان دستخوش واکنش های شتاب زده شود و اولویت­ های خود را دگرگون کند و در نتیجه موضوع توافق هسته ­ای در سایه ناامنی منطقه به عقب رانده شود. در این زمینه سیاست حکیمانه جمهوری اسلامی ایران در منطقه مانع از تحقق رویای برخی قدرت ها برای تخریب روند توافق هسته ­ای شد. امروزه نیز نشانه­ هایی از تلاش ­های منطقه­ ای برای وادار کردن ایران به ورود در بحران های کاذب و یا فرعی منطقه ای به چشم می­خورد هدف این است که ایران روی آرامش به خود نبیند و از نتایج و ثمرات توافق هسته­ ای بهره نبرد. اما خوشبختانه حجم ظرفیت های عقلانی موجود در هرم بالای تصمیم­ گیری کشور از حجم تلاش های رقبا و دشمنان منطقه­ ای ایران اسلامی بیشتر است.