مناسبات ترکيه - قزاقستان در مسير همکاری های راهبردی
مناسبات ترکیه و قزاقستان همواره با سير صعودي همراه بوده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، وجود اشتراکات فرهنگي و زباني بسترهاي ژئوپليتيکي مناسبي را براي تعميق مناسبات راهبردي بين دو طرف مهيا ساخته است. به طوری که امضای اساس نامه تشکيل «شوراي همکاري هاي راهبردی در سطح عالي» نشان از اراده قوی دو کشور برای تقويت مناسبات دوجانبه در سطوح عالی دارد.
نقطه قوت اين مناسبات و اشتراکات آنجا است که ملت دو کشور ارتباط احساسي خوبي با يکديگر دارند. به عنوان مثال امروزه بسياري از مردم ترکيه، نورسلطان نظربايف رئیس جمهور قزاقستان را با عنوان "آتاترک قزاق ها" مي شناسند. وجود اين ارتباط احساسي قوي بين طرفين را حتي مي توان در محتواي گفتگو هاي رجب طيب اردوغان با نورسلطان نظربايف در جريان سفر اخير وي به قزاقستان مشاهده کرد. در جريان اين سفر، رئيس جمهور اظهار داشت که «اتحاد ما با ترکيه هميشگي است». متقابلاً، اردوغان نيز با خطاب قراردادن نظربايف با عنوان «ريش سفيد جهان ترک» در مقابل وي به ابراز احساسات خود پرداخت.
در اين سفر دو روزه که از 22 تا 24 می 2012 به طول انجاميد، مقامات دو کشور با امضای اساس نامه تشکيل "شوراي همکاري هاي راهبردی در سطح عالي" اراده قوی خود را برای تقويت مناسبات دوجانبه در سطوح عالی نشان دادند. هر چند که مناسبات ترکيه با قزاقستان بعد از سفر نورسلطان نظربايف در سال 2009 به ترکيه در مسير همکاری های راهبردی قرار گرفت.
به اعتقاد کارشناسان، روابط ترکیه با قزاقستان از لحاظ راهبردی و بر حسب تعلقات ژئوپليتيکی متقابل شايد راحت ترين روابط ترکیه با جمهوري هاي تازه تأسيس آسياي مرکزي بوده باشد که تاکنون شکل اجرايي به خود گرفته است. ترکيه همواره به مناسبات خود با قزاقستان به عنوان يکي از مهم ترين کشورهاي منطقه از نظر ذخاير انرژي و توانايي هاي علمي و اقتصادي اهميت داده است. به همين علت انتخاب قزاقستان براي تقويت همکاری های راهبردی ترکيه با حوزه آسياي مرکزی کاملاً منطقي و قابل درک است.
در حال حاضر مناسبات بين ترکيه و قزاقستان در ابعاد و جهات مختلفی در حال توسعه است. قزاقستان که در موقعيت کاملاً ژئواستراتژيکی آسيای مرکزی قرار دارد در موقعيت تبديل به يکی از مهم ترين شرکای سياسی و اقتصادی ترکيه می باشد. بعد از ايالات متحده آمريکا، کره جنوبی و انگليس، بالاترين سرمايه خارجی در حال گردش در اقتصاد قزاقستان متعلق به ترکیه است. ترکیه در مجموع نزديک به دو ميليارد دلار به ويژه در حوزه های نفت، ارتباطات از راه دور، هتل داری و بانکداری قزاقستان سرمايه گذاری کرده است. به لحاظ تعداد شرکت های سرمايه گذار نيز ترکيه در رتبه اول قرار دارد.
در حال حاضر در قزاقستان بيش از 500 طرح اجرايي با سرمايه مشترک طرفين در حال اجرا است. در عين حال، تعداد شرکت هايي که با سرمايه خالص ترکیه در قزاقستان حضور فعال دارند به 200 شرکت می رسد. متقابلاً طبق آمارهای موجود سرمايه گذاری شرکت های قزاق نيز در سال های اخير خصوصاً در حوزه های نفت و توريسم ترکيه رشد چشم گيری داشته و در حدود 350 ميليون دلار تخمين زده می شود.
علاوه بر اين در حوزه همکاری های مشترک اقتصادی دو طرف، حجم مبادلات تجاري تركيه و قزاقستان در سال گذشته بالغ بر 3/3 ميليارد دلار عنوان شده بود که اين ميزان نسبت به يك ميليارد و 85 ميليون دلار سال 2010 حدود 80 درصد افزايش نشان مي دهد. با اين حال، اين ميزان به هيچ وجه مطلوب آنکارا - آستانه نيست و طبق نتايج سفر اخير اردوغان به قزاقستان، گفته می شود طرفين در چارچوب تأسيس "شوراي همکاري هاي راهبردی در سطح عالي" می خواهند حجم مبادلات تجاري خود را تا سال 2015 ميلادي به 10 ميليارد دلار در سال افزايش دهند. همچنين، خارج از حوزه های اقتصادی، خدماتی و انرژی، در زمينه صنايع دفاعی نيز در بستر اعتماد متقابل همکاری های خوبی بين طرفين در جريان است. به گونه ای که کارشناسان ترکیه ای بر اين اعتقادند که بر حسب شرايط موجود پتانسيل بالايي برای تقويت روابط ترکيه با قزاقستان وجود دارد.
در مجموع، با توجه به آنچه که ذکر شد در يک تحليل ژئوپليتيکی از اهميت قزاقستان برای ترکيه و فلسفه توسعه مناسبات راهبردی آنکارا با اين کشور می توان گفت که به لحاظ ژئواستراتژيکی، برحسب ناکامی ترکیه برای عضويت در اتحاديه اروپا و دورنمای کاملاً تاريک مذکرات ترکيه با اتحاديه اروپا، تقويت زمينه های همگرايي بيشتر و ادغام سياسی - اقتصادی قزاقستان در اين اتحاديه می تواند خالق فرصتی استثنايي برای تقويت جايگاه ترکيه در ساختارهای اروپايي باشد.
از این لحاظ که قزاقستان بعد از ترکيه و روسيه سومين کشوری است که دارای هويت اوراسيايي است. 10 % سرزمين قزاقستان با مساحتی بيش از مساحت فرانسه در قاره اروپا واقع شده است. به همين دليل و بر حسب برتری فرهنگ و ارزش های غربی در جامعه قزاقستان، اين کشور پتانسيل لازم برای حضور در شورای اروپا يا ديگر تشکيلات اروپايي را داراست.
روی همين اصل، پيش بينی می شود بعد از آن که ترکيه در ژوئن سال 2012 رياست دوره ای «سازمان همکاری های اقتصادی دريای سياه» را بر عهده گرفت، از سوی اين سازمان پيشنهاد عضويت قزاقستان در اين سازمان اقتصادی به آستانه داده خواهد شد. از نگاه ترکیه عضويت قزاقستان در اين سازمان نه تنها حوزه نفوذ اين سازمان را به حوزه جغرافيايي ماوراء خزر می کشاند که حاصل آن تقويت وزن ژئوپليتيکی ترک ها می باشد، بلکه می تواند در زمينه فعاليت های مشترک ترکيه با آذربايجان- گرجستان در حوزه انتقال انرژی و حمل و نقل زمينی- دريايي از مسير جاده ابريشم شمالی (حد فاصل بين دريای سياه- قفقاز جنوبی- دريای خزر- آسيای مرکزی) به تسريع در تکميل اين کريدور ارتباطی بين اروپا- آسيای مرکزی با مرکزيت ترکيه کمک کند و همين موضوع به راحتی وزن چانه زنی ترکيه را در مقابل اروپا بالا ببرد.
علاوه بر اين، قزاقستان مهم ترين بازيگر آسيای مرکزی است که همواره در راستای ايده تأسيس "اتحاديه کشورهای ترک زبان" و ساير نهادها و تشکيلات بين المللی متعلق به حوزه جغرافيايي- فرهنگی کشورهای ترک زبان همگام و موازی با سياست های ترکيه حرکت کرده است.