بررسی رابطه ترکیه و ارمنستان از سال 2012- 2002

روز شنبه اول مهر ماه 1391 نشستی با عنوان "بررسی رابطه ترکیه و ارمنستان از سال 2012- 2002"، از مجموعه نشست های گروه ترکیه شناسی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه در این پژوهشکده برگزار شد. در این نشست که به ریاست آقای رحمت حاجی مینه پژوهشگر مهمان و عضو گروه ترکیه شناسی پژوهشکده برگزار شد، پژوهشگران مقیم و مهمان پژوهشکده و جمعی از دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاه های مختلف حضور داشتند. 

در ابتدا آقای حاجی مینه، در خصوص سیاست خارجی ترکیه نسبت به ارمنستان اظهار داشت: سیاست خارجی ترکیه در منطقه بر آرمانگرایی مبتنی است و خارج از چار چوب توانایی های واقعی این کشور قرار دارد و این امر در سیاست خارجی این کشور در خصوص ارمنستان نیز مصداق می یابد؛ زیرا علی رغم ادعاهای ترکیه در جهت بهبود روابطش با ارمنستان، در این زمینه موفقیتی کسب نکرده است و همین موضوع یکی از دلایلی است که می تواند سیاست داوود اوغلو را زیر سؤال ببرد.

در ابتدای نشست خانم شبنم چادری، عضو گروه ترکیه شناسی پژوهشکده در خصوص موضوع نشست نکاتی را مطرح کرد. وی بعد از بیان پیشینه روابط ترکیه و ارمنستان و سیاست های کلی  ترکیه در منطقه قفقاز به ویژه بعد از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه با اشاره به اختلافات میان ترکیه و ارمنستان این اختلافات را در سه موضوع عمده "مشکلات ناشی از بحران قره باغ"، "مسائل مرزی با ارمنستان" و "اختلافات تاریخی با ارمنستان (کشتار ارامنه در سال 1915)" دانست. 

 همچنین خانم چادری به گام هایی که در زمینه بهبود روابط دو کشور برداشته شده، اشاره کرد که اولین گام  آن در جولای 2001 در کمیسیون صلح در ژنو بود. در کمیسیون صلح ژنو، دو کشور در راستای 4 موضوع تلاش کردند که عبارتند از "توسعه درک متقابل میان ترک ها و ارامنه"، "بهبود روابط دو کشور"، "ارتقاء سطح همکاری ها میان جامعه مدنی ترکیه و ارامنه" و "مطلع ساختن دولت های متبوع از پیشنهادات و حمایت ها در زمینه توریسم، فرهنگ،آموزش و محیط زیست و غیره. عضو گروه ترکیه شناسی در ادامه تأکید کرد که دو کشور در راستای بهبود روابط در تلاش هستند همگام با فعالیت های سیاسی به اقناع افکار عمومی خود با توجه به پیشینه تاریخی میان دو کشور بپردازند، 

وی در انتها بیان کرد که این بهبود روابط پیامد هایی را برای دو کشور در پی دارد. برای ترکیه بهبود روابط سبب می شود تا این کشور به بازارهای ارمنستان دسترسی پیدا کند و یکی از موانع ورودش به اتحادیه اروپا یعنی مساله ارامنه نیز از میان برداشته شود. ارمنستان نیز که به دلیل تحریم ها و بسته بودن مرزهایش به ایران و روسیه وابسته است، می تواند از انزوای جغرافیایی خود خارج شود. 

در ادامه نشست، آقای محمد علی مهتدی پژوهشگر ارشد پژوهشکده نیز نکاتی را در خصوص موضوع نشست مطرح نمود. وی ابتدا به مساله کشتار ارامنه اشاره کرد و اظهار داشت هر چه ترکیه تلاش می کند این مشکل حل شود، در مقابل ارمنستان از این موضوع همان استفاده ای را می کند که اسرائیل از هولوکاست می کند؛ بر این اساس تلاش  های ترکیه بی نتیجه می ماند. به طوری که در سال های اخیر مساله کشتار ارامنه به دلیل فشار لابی ارمنی در پارلمان فرانسه مطرح و کشتار ارامنه به عنوان جنایت ضد بشریت تصویب شد. این پژوهشگر ارشد سپس، به ارتش سری ارمنی که که در دهه 1970 در لبنان تشکیل شد، اشاره کرد. فعالیت این گروه در سال  1982 بعد از حمله اسرائیل به لبنان و اخراج سازمان های فلسطینیی و دیگر سازمان های زیرزمینی و همچنین فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان حامی این گروه و به استقلال رسیدن ارمنستان، عملا تمام شد. اما اکنون به همان دلایلی که گروه پ.ک.ک فعال شده است، این گروه هم با توجه به اعلامیه ای که بر روی اینترنت منتشر کرده است، در حال فعال شدن می باشد.  وی تأکید کرده که اگر این گروه را سوری ها مانند پ.ک.ک فعال کنند، مشکلی دیگر به مشکلات ترکیه افزوده خواهد شد.

در نهایت این نشست با پرسش و پاسخ حاضرین در نشست پایان یافت.

گزارش: سحر تقی پور، عضو گروه ترکیه شناسی پژوهشکده .