بررسی روابط ترکیه و انگلیس در منطقه خاورمیانه
روز شنبه 18 آذر ماه 1391 نشست گروه ترکیه شناسی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با موضوع "بررسی روابط ترکیه و انگلیس در منطقه خاورمیانه" برگزار شد. در این نشست که اعضای گروه ترکیه شناسی، پژوهشگران مقیم و مهمان پژوهشکده حضور داشتند، آقای مرتضی عزیزپور دانش آموخته رشته روابط بین الملل از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران نکاتی را در خصوص موضوع نشست مطرح کرد.
ابتدا آقای رحمت حاجی مینه پژوهشگر مهمان پژوهشکده که مدیریت نشست را بر عهده داشت، نکاتی در زمینه پیشینه و اهمیت روابط انگلستان و ترکیه مطرح کرد. سپس آقای عزیزپور با ارائه خلاصه ای از تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ترکیه به بررسی روابط میان ترکیه و انگلستان پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود بیان کرد که ملکه انگلیس در دیدار با رئیس‌جمهوری ترکیه روابط میان دو کشور را تحسین برانگیز و از این روابط به عنوان "شراکت بسیار مدرن" یاد کرده است. ملکه انگلیس در دیدار با عبدالله گل رئیس‌جمهوری ترکیه افزایش روابط تنگاتنگ آنکارا و لندن را مورد تاکید قرار داده و همچنین در مراسم استقبال از عبدالله گل که در کاخ باکینگهام برگزار شد، در خصوص تاریخ مشترک انگلیس و ترکیه و روابط مستحکم تجاری میان لندن و آنکارا سخنرانی کرده است.
در ادامه آقای عزیرپور به روابط ترکیه و انگلستان در قالب اتحادیه اروپا پرداخت و گفت که یکی از مهم ترین اهداف ترکیه در سیاست خارجی اش ورود به اتحادیه اروپا بوده که این تلاش در داخل اعضاء اتحادیه اروپا مخالفان و موافقان خود را داشته است. وی در ادامه سه مؤلفه تأثیر گذار را در خصوص روابط میان ترکیه و انگلستان در منطقه خاورمیانه مطرح کرد. نخست، روابط ترکیه و انگلیس در خصوص اسرائیل؛ روابط ترکیه و اسرائیل پس از هدف قرار گرفتن کشتی امداد رسان مرمره در دریای مدیترانه که حامل کمک های انسانی به مردم تحت محاصره غزه بود بحرانی شد. آمریکا چندین بار برای حل اختلاف دو طرف وارد عمل شد، اما نتیجه ای حاصل نشد و اکنون انگلیس در تلاش است با ایجاد آشتی بین ترکیه و اسرائیل، ائتلاف ضد سوری را مستحکم تر سازد.
دوم، روابط ترکیه و انگلیس در خصوص بحران سوریه؛ به دنبال اقدام سیستم دفاع هوایی دولت سوریه در دفاع از مرزهای این کشور و سرنگون کردن جنگنده "اف ۴" ترکیه و تعهد "عبدالله گل" رئیس جمهوری ترکیه به پاسخگویی به این اقدام سوریه، هواپیماهای جنگنده انگلیس برای اقدام نظامی علیه سوریه به حالت آماده باش در آمدند. حمله انتقامی ترکیه علیه سوریه می تواند به معنای این باشد که هواپیماهای جنگنده انگلیس نیز در هفته های آتی به پشتیبانی هوایی و رعد آسایی از متحد خود در ناتو (ترکیه) بپردازند. آماده باش جنگنده های انگلیس برای حمله به سوریه در شرایطی صورت پذیرفت که "ویلیام هیگ" وزیر امور خارجه انگلیس در واکنش به اقدام دفاعی سوریه در سرنگونی جنگنده ترکیه به آسمان این کشور، با صدور بیانیه‌ای که بر روی وب سایت وزارت خارجه انگلیس قرار گرفت، مدعی شد که انگلیس آماده حمایت از اقدام شدید شورای امنیت سازمان ملل علیه سوریه است.
سوم، روابط ترکیه و انگلیس در خصوص ایران؛ انگلیس به خوبی به جایگاه استراتژیک ایران و ترکیه در منطقه خاورمیانه و قدرت روز افزون دو کشور در عرصه جهانی آگاه است و مدت ها است که در تلاش برای تنش آفرینی در معادلات سیاسی و اقتصادی دو کشور می باشد. چنین سیاستی به این موضوع باز می گردد که مقامات این کشور به خوبی می دانند پر رنگ شدن جایگاه این دو کشور همسایه در میان جهان اسلام پیامدهای خوبی را برای کشورهای غربی به همراه ندارد. در زمان فعلی نیز اگر این روابط مستحکم باشد می تواند به موج عظیم بیداری اسلامی در منطقه کمک کند، چرا که کشورهای درگیر انقلاب می توانند به این دو قدرت منطقه ای تکیه کنند.
پس از ارائه گزارش آقای عزیزپور، حاضرین در نشست به بحث و تبادل نظر در مورد مباحث مطرح شده پرداختند. از جمله آقای دکتر صالحی پژوهشگر ارشد پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سیاست خارجی ترکیه را از دیدگاه جیمز روزنا مورد توجه قرار داد. وی سیاست خارجی ترکیه را دارای انعطاف دانسته و بیان داشت که اصل انعطاف در سیاست خارجی ترکیه عنصر مهمی است که باید در تحلیل سیاست خارجی ترکیه از آن غافل نماند.
گزارش: حسین میرزایی، عضو گروه ترکیه شناسی پژوهشکده.