سیاست حقوق بشر در منطقه خلیج فارس و قدرت های فرامنطقه ای

روز پنج شنبه هفتم دی ماه 1391گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، نشستی را با عنوان "سیاست حقوق بشر در منطقه خلیج فارس و قدرت های فرامنطقه ای" برگزار کرد. این نشست که با حضور پژوهشگران ارشد پژوهشکده و اعضای گروه و با مدیریت دکتر سیدجواد صالحی مدیر گروه خلیج فارس تشکیل شد، آقای سید مجید مهاجرانی دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای نکاتی را در خصوص موضوع نشست مطرح کرد.
 
آقای مهاجرانی ابتدا با تبیین مولفه های حاکم بر موضوع حقوق بشر از منظر حقوق بین الملل به نکاتی که از دیدگاه مجامع بین المللی و افکار عمومی حایز اهمیت هستند، پرداخت. وی در ادامه خاطر نشان ساخت، اینکه چه کسی و از چه زاویه ای به موضوع حقوق بشر می نگرد، باید در گام نخست مورد توجه قرار گیرد. برای مثال از منظر یک فیلسوف، حقوق بشر به آن دسته از صفات خاص انسانی اشاره دارد که به انسان ها برای شناخت و درک وظایف متقابل شان نسبت به یکدیگر یاری می رساند، و از منظر یک اندیشمند علوم سیاسی حقوق بشر ابزاری است برای شناخت یک اجتماع لیبرال.
 
در ادامه وی پس از مطرح کردن مباحث نظری در خصوص موضوع سخنرانی، به تفاوت ها و پیچیدگی های فرهنگی و سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس، تعدد و تفاوت در قانون اساسی شان و نیز واکنش قدرت های فرامنطقه ای نسبت به نقض حقوق بشر در کشورهای این منطقه پرداخت.
 
در ادامه، اقای مهاجرانی بحرین را به عنوان کشور مورد مطالعه در سخنرانی خود معرفی کرد و اظهار داشت، اگرچه موج انقلاب های عربی در سال 2011 به بحرین رسید، اما با توجه به وضعیت شکاف اجتماعی - سیاسی موجود در جامعه بحرین میان اقلیت حاکم و اکثریت شیعه، از سال 2010 فعالین سیاسی شیعه در این کشور مورد سرکوب قرار گرفته اند. در سپتامبر سال 2010، 20 نفر از رهبران شیعه بحرینی به اتهام تلاش برای براندازی دولت از طریق تظاهرات خشونت آمیز و تخریب، پیش از برگزاری انتخابات بازداشت شدند. از ماه فوریه سال 2011 تظاهرات مخالفان دولت توسط نیروهای دولتی سرکوب شد، در ماه مارس همین سال نیروهای عربستان در قالب پیمان دفاعی "سپر جزیره" در بحرین حضور یافته و در سرکوب مخالفان دولت به نیروهای امنیت این کشور کمک کردند. در ماه سپتامبر دولت بحرین فعالیت دو حزب اصلی شیعیان این کشور را ممنوع اعلام کرد. در ماه نوامبر همان سال دولت استفاده بیش از حد از نیروهای نظامی را پذیرفت. در این راستا وی با اشاره به تفاوت واکنش سایر کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای به حوادث جاری بحرین، مطرح کرد که اگر دغدغه حقوق اولیه انسان هاست، پس این تفاوت را چگونه باید تبیین کرد؟
 
اقای مهاجرانی مباحث خود را درباره حوادث بحرین با تکیه بر نقض حقوق بشر پی گرفت. در ادامه اعضای گروه مطالعات خلیج فارس به تبادل دیدگاه در خصوص مباحث مطرح شده در نشست پرداختند.

گزارش: سمیه مروتی، پژوهشگر مهمان و دبیر گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده