چرایی بی ثباتی پایدار در خاورمیانه

روز یک شنبه 5 خرداد اردیبهشت ماه 1392 نشست دیگری از مجموعه نشست های گروه مطالعات "خاورمیانه و قدرت های بزرگ" پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با موضوع "چرایی بی ثباتی پایدار در خاورمیانه" با حضور دکتر حسین دهشیار مدیر گروه، پژوهشگران پژوهشکده و اعضای گروه برگزارشد. در ذیل خلاصه مباحث مطرح شده در جلسه مطرح می گردد.

درگذشته، فقر به عنوان مهم ترین عامل بی ثباتی در خاورمیانه شناخته می شد در حالیکه در مقایسه با وجود منابع عظیم نفت و گاز در منطقه، توجیه این موضوع به سختی ممکن است. برخی نیز عامل حضور و نفوذ  استعمار کشورهای خارجی را عامل بی ثباتی منطقه می دانند. پارتو معتقد است که برای حل مشکلات جامعه باید از انباشت افراد فاسد در رأس قدرت و نیز انباشت افراد مستعد در قائده هرم قدرت جلوگیری نمود؛ موضوعی که در کشورهای عربی منطقه دیده می شود که نتیجه ای جز تکرار تاریخ در منطقه در پی ندارد. جنبش هایی مثل جنبش مصر که در جریان بهار عربی بر علیه نهاد ها و ساختارها و ارزش های حاکم در منطقه قیام کردند، با گذشت زمان تا حدودی  به سوی برخی از همان ارزش های منسوخ باز گشته اند (به عنوان نمونه مصر). در مجموع می توان گفت؛ ساختار سیاسی بسته و غیر چرخشی، ساختار اقتصادی غیر تولیدی و استخراجی، ساختار ارزشی و فرهنگی که توجیه گر خواسته های حکومت های عربی است، به ادامه و تعمیق بی ثباتی منطقه منجر شده است.  

گزارش: زهرا محمودی پژوهشگر مهمان و دبیر گروه مطالعات خاورمیانه و قدرت های بزرگ پژوهشکده