اهداف و نتایج ناشی از انعقاد پیمان امنیتی میان افغانستان و آمریکا

روز چهارشنبه 20 آذر ماه 1392، نشست دیگری از مجموعه نشست های گروه مطالعاتی "خاورمیانه و قدرت های بزرگ" پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با موضوع "اهداف و نتایج ناشی از انعقاد  پیمان امنیتی میان افغانستان و آمریکا" برگزار گردید. در این نشست که مدیر گروه دکتر حسین دهشیار و اعضای گروه حضور داشتند، خانم زهرا محمودی پژوهشگر مهمان پژوهشکده به ارائه  موضوع فوق پرداخت.

خانم محمودی مطرح کرد که موضوع امضا پیمان امنیتی میان آمریکاو افغانستان در حالی پیگیری می شود که به مرور به زمان خروج نیروهای ناتو از این کشور نزدیک می­شویم. می توان اهداف آمریکا از امضای این توافقنامه را حضور در منطقه مهم جنوب آسیا، گسترش ناتو به شرق، مهار چین، روسیه و ایران، ادامه مبارزه با تروریسم، مراقبت نزدیکتر از بمب هسته­ای پاکستان با هدف ممانعت از کنترل آن­ها توسط تروریست­ها، کنترل و استفاده از منابع انرژی آسیای مرکزی و ... دانست. وی افزود دولت افغانستان نیز امضای این توافقنامه را عاملی در جهت افزایش ثبات و تأمین امنیت کشور پس از سال 2014 معرفی کرده است که می تواند در بعد امنیتی و سیاسی منجر به جلوگیری از سقوط حکومت مرکزی، کاهش قدرت رو به افزایش طالبان، جلوگیری از نفوذ بیشتر پاکستان، کمک به برگزاری بهتر انتخابات بهار سال آینده در افغانستان شود. به زعم دولت مداران کابل در بعد اقتصادی نیز، این موافقتنامه می تواند نتایج مثبتی مانند جذب سرمایه گزاری خارجی، تأمین مالی پروژه­های زیربنایی و ادامه ارسال کمک های بین المللی به افغانستان داشته باشد. شایان ذکر است که با گذشت بیش از یک دهه از حضور نیروهای خارجی در افغانستان، وضعیت امنیتی و اقتصادی کشور از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نمی باشد؛ لذا صرف حضور نیروهای بیگانه نمی تواند نتایج مثبتی که مدنظر مقامات افغان است را تأمین نماید.

این پژوهشگر مهمان افزود در طی هفته های اخیر، در شرایطی که دولت کرزای حتی پس از اعلام موافقت لویی جرگه با امضای توافقنامه امنیتی، از امضای آن (به دلایلی نظیر دادن تضمین آمریکا برای تأمین منافع ملی افغانستان، تأمین امنیت و ثبات و ...) طفره رفته است، جان کری خواهان امضای هرچه سریعتر این توافقنامه شده است و از اقدام کرزای به شدت انتقاد کرد. اوباما نیز افغانستان را تهدید به "حضور صفر" و خروج تمامی نیروهای آمریکا از این کشور در صورت عدم امضای توافقنامه نمود. تعلل کرزای برای امضای توافقنامه امنیتی را می­توان به دلیل عدم تمایل او برای درگیری با عواقب منفی احتمالی ناشی از امضای این توافقنامه دانست. کرزای نمی­خواهد میراث منفی و بدی از خود در ذهن مردم افغانستان بجای بگذارد، لذا شاید ترجیح می­دهد رئیس جمهور بعدی افغانستان آن را امضاء کند. از طرف دیگر، شاید کرزای امضای توافقنامه با آمریکا را منوط به حمایت این کشور از کاندیدای موردنظر وی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نموده است و درصدد دریافت تضمین­هایی در این خصوص از واشنگتن می­باشد.

خانم محمودی در ادامه اظهار داشت باید در نظر داشت که دو شرط موجود در توافقنامه امنیتی آمریکا و افغانستان:( اعطای 9 پایگاه به آمریکا و نیز اعطای مصونیت قضایی به سربازان این کشور در افغانستان)، موجب حساسیت بیش از پیش کشورهای همسایه افغانستان نیز در قبال این توافقنامه شده است. کشورهای همسایه نظیر ایران، چین و روسیه از حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان رضایت چندانی ندارند و آن را موجب گسترش بی ثباتی در این کشور و حتی منطقه می دانند. به عنوان مثال؛ حسن روحانی رئیس جمهور ایران، بارها تأکید کرده است که: امنیت افغانستان باید توسط نیروهای خود این کشور تأمین شود و حضور نیروهای خارجی نه تنها کمکی به حل مشکلات این کشور نخواهد کرد، بلکه موجب تعمیق هرچه بیشتر آن خواهد شد.

در نهایت وی تأکید کرد که آمریکا خواهان ماندن در افغانستان است و در این بین، پیمان امنیتی واشنگتن- کابل مناسب­ترین وسیله برای عملیاتی نمودن این هدف و حضور طالبان، بهترین توجیه می­باشد. منافع افغانستان به لحاظ تأمین امنیت و ثبات نیز انچنان که مدنظر دولت مداران کابل است، از قِبل امضای این توافقنامه تأمین نخواهد شد، زیرا شرط اول طالبان برای مذاکره که خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان است، عملاً رد خواهد شد و طالبان نیز به جنگ تا آینده نامعلوم ادامه خواهند داد. لذا حضور دائمی آمریکا در افغانستان در پی اجرایی شدن پیمان مذکور، سبب تقویت تنش­های داخلی و قومی افغانستان، افزایش اقدامات خشونت­گرا و کند شدن روند دولت­-ملت­سازی و در نهایت تداوم بی­ثباتی و ناامنی در این کشور می­شود.