پیامدهای مواضع ایران در قبال بحران اوکراین
بحران اوکراین را می توان پس از موضوع مذاکرات هسته ای در حال پیشرفت ایران باکشورهای 1+5 مهمترین رویداد بین المللی برای دستگاه سیاست خارجی ایران در سال 1392 دانست. در راستای موضع سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در حل مسالمت امیز این بحران بدون دخالت خارجی می توان اینگونه برداشت کرد که ایران تاکید دارد این موضوع مربوط به دو کشور اوکراین و روسیه است و راه حل بیرونی ندارد و راه حل بایستی روسی – اوکراینی باشد.
این بحران که برخی آنرا تقابل شرق( روسیه) و غرب( آمریکا ) تفسیر کرده اند که پس از پیروزی شرق گرایان طرفدار روسیه در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین و در نهایت سقوط دولت این کشور و به دنبال آن برگزاری همه پرسی در شبه جریره کریمه و الحاق آن به روسیه به اوج خود رسید. برخی کشورها در حوزه متحدین غرب از اوکراین و غرب گرایان حمایت و اقدام روسیه را غیرقانونی و محکوم کردند و برخی دیگر از کشورها از جمله چین، هند و کشورهای مشترک المنافع موضعی مبهم و یا همراه با سکوت اتخاذ کردند.
در بحبوبه بحران اوکراین وزیر امور خارجه کشور مان دکتر ظریف در حاشیه اجلاس مونیخ با وزیر خارجه اوکراین ملاقات نمود و بدون اینکه وارد جزئیات موضوع بحران داخلی اوکراین گردد در مورد اوضاع داخلی این کشور با وزیر خارجه اکراین گفتگو نمود. در این ملاقات بر توسعه روابط و همکاری های دو کشور و برگزاری کمیسیون های مشترک اقتصادی تاکید گردید.
از سوی دیگر یکی از مهمترین اقدامات کشور در بحبوحه بحران اوکراین مذاکره تلفنی دکتر روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران با پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه بود.
موضوعی که در ابتدا با انتقاد برخی از کارشناسان مسائل سیاست خارجی روبرو گردید. اما پس از انتشار محتوای مذاکرات تلفنی دو طرف که بر روی روابط دوجانبه سیاسی و اقتصادی، حل و فصل موضوع هسته ای و رسیدن به راه حل جامع در مذاکرات مذکور تاکید شده بود، نشان داد این برداشت ها ناصحیح بوده و دکتر روحانی بر مدار منافع ملی گام بر می دارد.
موضع گیری های سنجیده ایران و مذاکره تلفنی روحانی با پوتین در شرایط حساس بحران پیام های درستی را به روسیه و غرب ( آمریکا) در بر داشت از جمله: نخست، به روسیه این پیام داده شدکه آنچه برای ایران مهم است منافع و امنیت ملی آن است و عدم اشاره به بحران اوکراین به منزله این بود که ایران نه این مناقشه را محکوم و نه آن را تائید می کند و له یا علیه طرفین وارد دعوا نخواهد شد. دوم، به غرب پیام داده شدکه ایران کشوری مستقل است و بر اساس منافع و امنیت ملی خود تصمیم گیری می کند و در این بحران نه در کنار آن است و نه علیه آن. و سوم، اینکهغرب بایستی برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را از این بحران مجزا کند در غیر این صورت ایران می تواند مسیر توسعه هر چه بیشتر روابط با روسیه و گرایش به این کشور را انتخاب نماید.
رویکرد مثبت ایران که می توان از آن به بی طرفی مثبت یاد کرد موجب واکنش سفیر اوکراین در تهران نیز شد به نحوی که وی در مصاحبه ای عنوان کرد که احتمالا روسیه از ایران درخواست نموده است در قبال بحران اوکراین سکوت اختیار کند.
در مجموع باید گفت که سیاست ایران در خصوص این بحران موضع انفعالی نیست بلکه رویکرد ایران ناشی از یک خرد جمعی و موضعی واقعگرایانه است. مسئله ای که حلقه گمشده سیاست خارجی طی سالیان اخیر بوده است و چشم انداز این رویکرد در صورت برخورد معقول و همراه با حسن نیت غرب و روسیه می تواند نتایج مثبتی را برای کشور به همراه آورد.