همایش خاورمیانه، امریکا و گروه داعش

 روز شنبه پنجم مهرماه همایشی تحت عنوان « خاورمیانه، امریکا و گروه داعش» در سالن پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد. در این همایش که مدیریت آن برعهده دکتر حسین دهشیار (از گروه مطالعات خاورمیانه و قدرت های بزرگ) بود آقایان دکتر ابراهیم متقی، احمد نقیب زاده و سید اسداله اطهری سخنرانی کردند.
 
به گزارش سایت مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، در ابتدای همایش دکتر دهشیار ضمن تاکید بر اینکه منطقه دچار حوادثی است که در نوع خود بی نظیر است از دکتر ابراهیم متقی خواست که اولین سخنران باشد.

دکتر متقی در سخنان خود به تحلیل تحولات منطقه ای که منجر به ظهور داعش شده است پرداخت و گفت: در این تحلیل نگاه من به ظهور چنین نیروها و واقعیت های ژئوپلتیک منطقه است.

وی تاکید کرد: در طول تاریخ، عراق خط مقدم جبهه فرهنگی و هویتی جهان عرب با ایران بوده است؛ این درحالی است که عراق امروز، در مقایسه با عراق صدام حسین، چالش های بسیار بیشتری با ایران دارد.

این استاد روابط بين الملل دانشگاه تهران و كارشناس مسائل سياسي در ادامه صحبت خود به گسترش فرقه وهابیت اشاره کرد و گفت: وهابیت که یک نوع رادیکالیزه شدن ایدئولوژی سلفی است از بسیار قبل از این در منطقه وجود داشته است. نگاه وهابیت در آغاز علیه امپراطوری عثمانی بود درحلیکه امپراطوری عثمانی رویکردی صوفی مابانه داشت.
وی ادامه داد: برخی فکر می کنند داعش را همین یکی دو سال اخیر امریکایی ها شکل داده اند در حالیکه تفکرهای رادیکالیزه سلفی همواره در منطقه وجود داشته اند.

وی در ادامه به تبیین رویکرد واقعیت های ژئوپلتیک منطقه پرداخت و گفت: از سال 2003 تا 2007 چهار هزار امریکایی در عراق کشته شدند. این امریکایی ها در مناطقی کشته شدند که امروز داعش در آنجا مستقر است. و جالب آنکه امروز داعش هم در مقابل ایران است هم در مقابل شیعیان و هم امریکا.

وی در خاتمه گفت: این منازعه سه سال و نیم است که به صورت علنی شروع شده و در آینده نیز ادامه دارد و می بایست با دیپلماسی و کنش امنیتی و با کمک یکدیگر جلوی آن را بگیریم.

سخنران بعدی سید اسدالله اطهری بود. وی سخنان خود را تحت عنوان راه های ورود اسلام به قدرت شروع کرد.

وی با اشاره به اینکه تجربه انقلاب اسلامی ایران اولین تجربه در دنیای معاصر در راه ورود اسلام به قدرت بوده است گفت: تجربه دوم آنتی تز طالبانیسم در افغانستان بود و تجربه سوم ظهور القاعده در منطقه و چهارم اخوان المسلمین در مصر و در منطقه و آخرین تجریه مدل داعش با اعلام خلیفگی بغدادی است.

وی با آنتی تز خواندن بقیه تجارب ورود اسلام به قدرت در مقایسه با انقلاب اسلامی ایران گفت: عمده ضعف در این خصوص بر می گردد به روشنفکران و مصلحان جامع که به جای آنکه اینان مبارزه با استبداد داخلی و مطالبه دموکراسی را در دستور کار خود قرار دهند همواره مبارزه با دشمن خارجی را بزرگ می کردند.

اطهری تاکید کرد: نقد سیاست کافی نیست، نقد حکومت کافی نیست بایستی مسایل در تمام سطوح مورد نقد قرار گیرد. نقد ایدئولوژی تنها راهی است که می تواند کمک کند خاورمیانه از تهدید رادیکالیزم رهایی یابد.

وی گفت: ترکیه تجربه خوبی بود برای مدرن کردن اسلام و ما نیز در ایران این تجربه را داشته ایم اگرچه در اینجا هم خطر رادیکالیزم وجود دارد با این حال ایران می تواند با چهره ای رحمانی از این گرداب خارج شود.

احمد نقیب زاده
دکتر احمد نقیب زاده سخنران بعدی این همایش بود. وی سخنرانی خود را پیرامون بحث هویت و در هم تنیده شدن هویت ها آغاز کرد.

وی گفت: در هم تنیدگی هویت ها در همه کشورها وجود دارد. مرحله شکل گرفت دولت های ملی که کشورهای پیشرفته از آن گذشته  و از آن به ملت سازی رسیده اند مرحله ای است که کشورهای جهان سوم آن را نگذرانده اند.

نقیب زاده با اشاره به اینکه تا قبل از جنگ جهانی اول عراق و سوریه و لبنان و بسیاری از کشورهای خاورمیانه وجود خارجی نداشتند و همه زیر لوای امپراطوری عثمانی بودند گفت: الان اینها بعد از یک دوره دیکتاتوری که لازمه حفظ مرزهایشان بود به بحران رسیده اند.

وی گفت: امریکا صحبت از خاورمیانه بزرگ می کرد درحالیکه که به فکر بالکانیزه کردن خاورمیانه بود تا هیچ قدرتی از خاورمیانه سر بلند نکند.

وی به ظهور داعش اشاره کرده و گفت: اینها بخشی از پروژه اسلام هراسی هستند و جوری رفتار کرده اند که جوانان مسلمان شرمشان بشود که بگویند ما مسلمان هستیم.
وی در خاتمه تاکید کرد: امروز وظیفه ما این است که هرچه سریعتر خودمان را از این قائله دور نگه داریم .

پس از اتمام سخنرانی دکتر نقیب زاده دکتر دهشیار ضمن جمع بندی همایش و سخنان سخنرانان مدعو در خصوص چگونگی ظهور داعش صحبت کرد.

وی با اشاره به حمله امریکا به عراق و سقوط صدام گفت: وقتی نظم درعراق از بین رفت تنها نهاد اجتماعی باقی مانده نهاد مذهب بود که مردم به آن متوسل شوند تا امنیتشان حفظ گردد. امریکایی ها بعد از تصرف عراق انتخابات برگزار می کنند تا با روندی غیر متداول دراین سرزمین یعنی روند دموکراتیک، عراقی با حاکمان جدید بنا شود در حالیکه اکثریت راه یافته به قدرت همان شیوه اعمال قدرت سنتی را استفاده کردند و به همین دلیل گروه های اقلیت برای بقا متوسل به گروه های خارج از مرز شوند.

دکتر دهشیار با اشاره به فعال شدن القاعده در منطقه ادامه داد: از سال 2005 ما شاهد تنیدگی منافع این گروه ها که از نظر منافع با برخی از کشورهای عرب منطقه اشتراک داشتند با گروه های محلی شدیم.

وی سپس با اشاره به ارزیابی غلط امریکایی ها از توانایی ارتش عراق و شیوه حاکمیت حاکمان جدید گفت: با خروج نیروهای امریکایی فشار به اقلیتها بیشتر و بستر ظهور و گسترش داعش بیش از بیش فراهم شد.

همایش فوق با جلسه پرسش و پاسخ پایان یافت.
مشروح کامل این همایش متعاقبا منتشر خواهد شد.