پس لرزه های برجام تحول مهم سياسی در لبنان

سمير جعجع، رهبر حزب نيروهاي لبناني در پي ماه ها مذاكرات پشت پرده با فراكسيون تغيير و اصلاح به رهبري ژنرال ميشل عون، طي مراسم با شكوهي نامزدي ژنرال عون را براي تصدي پست رياست جمهوري لبنان اعلام كرد. تقريبا همه نيروهاي سياسي لبنان به استثناي نيروهاي ١٤ مارس به رهبري سعد حريري، نخست وزير پيشين لبنان اين تحول سياسي را يك دگرگوني غافلگيركننده به شمار آوردند.

گفتني است كه سمير جعجع، رهبر حزب نيروهاي لبناني با اين اقدام خود در واقع از نامزدي خود براي تصدي پست رياست جمهوري لبنان كناره گيري كرد، اما مهم تر از اين، سمير جعجع با اين اقدام ناگهاني از اجماع نسبي نيروهاي ١٤ مارس و به طور مشخص از جناح المستقبل به رهبري سعد حريري در مورد نامزدي سليمان فرنجيه براي تصدي پست رياست جمهوري لبنان خارج شد و بدين ترتيب عملامنافع گروهي و فرقه اي (مسيحيان) خود را بر اجماع فراگير سياسي زير پرچم نيروهاي ١٤ مارس ترجيح داد. با توجه به اين تحول سياسي يكي از موانع مهم انتخابات رياست جمهوري لبنان برداشته شد و رقابت مسيحيان ماروني لبنان حول دو شخصيت مسيحي يعني ژنرال عون و سليمان فرنجيه متمركز شد. پست رياست جمهوري لبنان از ١٨ ماه قبل تاكنون به دليل اختلاف نظرهاي سياسي سه جناح قدرتمند اين كشور يعني حزب الله لبنان، جناح المستقبل به رهبري سعد حريري و حزب نيروهاي لبناني به رهبري سمير جعجع خالي بوده و نهادهاي رسمي سياسي اين كشور با يك بحران جدي مواجه بودند.

در اين زمينه ارزيابي چند نكته با توجه به اين دگرگوني سياسي در بدنه مسيحيان لبنان ضروري است.

يكم. ژنرال ميشل عون، رهبر فراكسيون تغيير و اصلاح از پايگاه اجتماعي نسبتا وسيعي نخست در ميان مسيحيان و در مرحله بعدي و به دليل همپيماني طولاني مدت ژنرال عون با حزب الله لبنان در ميان شيعيان اين كشور برخوردار است. 

از سوي ديگر سليمان فرنجيه، نماينده پارلمان لبنان از حوزه طرابلس به دليل تاريخي و خانوادگي نيز از همپيمانان سنتي حزب الله لبنان به شمار مي رود. اينك حزب الله لبنان بايد از ميان دو نامزدي كه به لحاظ سنتي همپيمان اين حزب به شمار مي روند يكي را انتخاب كرده و به نمايندگانش در پارلمان توصيه كند كه به يكي از شخصيت هاي ياد شده يعني ژنرال عون يا سليمان فرنجيه راي دهند.

پيش از اين حزب الله لبنان اعلام كرده بود كه به لحاظ اخلاقي و تاريخي از نامزدي ژنرال عون جانبداري خواهد كرد و در صورتي كه موضوع نامزدي سليمان فرنجيه مورد اجماع همه نيروهاي مسيحي قرار گيرد حزب الله لبنان باز هم از كانال ژنرال عون و جلب موافقت او نامزدي سليمان فرنجيه را مورد بررسي قرار خواهد داد. با تحولي كه ديروز در موضع حزب نيروهاي لبناني صورت گرفت، منطق حزب الله لبنان براي پيشبرد موضوع نامزدي ژنرال عون قوي تر خواهد شد.

دوم. جناح المستقبل به رهبري سعد حريري و چتر بزرگ تر اين جناح يعني نيروهاي ١٤ مارس (متشكل از جناح المستقبل، حزب سوسياليست ترقيخواه دروزي و چند حزب ديگر) در نخستين واكنش خود از زبان فواد سنيوره از رهبران جناح المستقبل و نخست وزير پيشين لبنان اعلام كرد پست رياست جمهوري لبنان يك موضوع ملي است و به مسيحيان اين كشور خلاصه نمي شود.

بدين ترتيب مي توان گفت كه نيروهاي ١٤ مارس همچنان از نامزدي سليمان فرنجيه جانبداري خواهد كرد. مفهوم ضمني اين موضع جناح المستقبل اين است كه اختلاف نظرهاي موجود ادامه خواهد يافت، اما اگر اين جناح به اين نتيجه برسد كه نمايندگان پارلمان لبنان با اكثريت آرا به ويژه با ورود جناح سمير جعجع به كمپ ژنرال عون و حزب الله از نامزدي ژنرال عون براي تصدي پست رياست جمهوري لبنان جانبداري مي كنند، مذاكرات پشت پرده همچنان تداوم خواهد يافت تا سهم جناح المستقبل و به طور كلي نيروهاي ١٤ مارس در ساختار سياسي قوه مجريه اين كشور پس از انتخاب رييس جمهور مشخص شود. به نظر مي رسد نيروهاي ١٤ مارس روي سهم پست نخست وزيري حساسيت دارد. بدين ترتيب اگر نيروهاي ٨ مارس به رهبري حزب الله لبنان به اختصاص اين سهم به سعد حريري تمايل نشان دهد، به نظر مي رسد نيروهاي ١٤ مارس نيز به صف موافقان نامزدي ژنرال عون خواهند پيوست، زيرا ظاهراً در ميان نمايندگان مسيحي و شيعي پارلمان لبنان نامزدي ژنرال عون و انتخاب او محرز است. مشكل اصلي در جهت گيري نمايندگان اهل سنت پارلمان و احتمالاً نمايندگان دروزي ها (وابسته به جناح المستقبل) و حدود ١٠ درصد از نمايندگان مستقل پارلمان اين كشور خلاصه مي شود كه حدود ٥٠ درصد آراي پارلمان لبنان را در اختيار دارند.

سوم. تقريبا همه ناظران سياسي لبنان و منطقه بر اين باور هستند كه يكي از آثار قدرتمندتر شدن جايگاه ايران پس از اجراي برجام همين تحول سياسي در موضع يكي از مهم ترين احزاب مسيحي اين كشور يعني حزب نيروهاي لبناني به رهبري سمير جعجع است. سمير جعجع در مراسم سخنراني اعلام نامزدي ژنرال عون، اسراييل را دشمن خواند و به ادبيات ژنرال عون نزديك شد.

با گذار لبنان از اين مرحله دشوار در صحنه سياسي مي توان پيش بيني كرد كه صحنه هاي بحران زده منطقه به افق راه حل هاي سياسي نزديك مي شوند و در اين ميان تاثيرگذاري ايران در اين صحنه ها بي ترديد تعيين كننده خواهد داشت.