نقش رسانه در سیاست خارجی

نشست شنبه 25 اردیبهشت  1395 گروه ترکیه شناسی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با عنوان «نقش رسانه در سیاست خارجی؛ پژوهش موردی ترکیه» با سخنرانی دکتر حسن لاسجردی کارشناس مسائل خاورمیانه و استاد دانشگاه اصفهان و با مديريت دکتر شعیب بهمن عضو گروه ترکیه شناسی برگزار شد. در این نشست دكتر اسداله اطهری مدير گروه تركيه شناسي همراه برخی كارشناسان حوزه تركيه و  پژوهشگران مهمان حضور داشتند.
 
در ابتدای نشست دکتر لاسجردی در زمینه موضوع نشست گفت: نقطه اتصال سیاست خارجی با رسانه امروزه به عنوان دیپلماسی عمومی یا مردمی یاد می شود. دیپلماسی عمومی، هرگونه تلاش برای ارتباط با افکار عمومی و تاثیر گذاری بر آن و دادن اطلاعات خاص و موجه کردن اقدامات و ارائه مستمر فرهنگ و ارزش  تعریف می شود. هدف دیپلماسی عمومی ارتقاء وجهه، تامین منافع ملی خود و در مواردی تخریب رقیب می باشد. تامین منافع ملی نقطه اشتراک انواع دیپلماسی عمومی است. بازیگران دیپلماسی عمومی را می توان به رسمی و غیر رسمی تقسیم کرد. فرآیند تمایل بخشی به افراد، پروسه ای 5 مرحله ای شامل: آگاهی، توجه به منافع، خلق دانش، حس طرفداری و اقدام عملی می باشد. تاکتیک و روش استفاده از دیپلماسی عمومی در حوزه ی سیاست خارجی شامل 4 اقدام: برجسته سازی، چارچوب سازی، محیط سازی و مدیریت افکار عمومی است.
 
در مورد ترکیه رسانه های بسیاری بر افکار عمومی و تاثیر گذاری بر سیاست خارجی فعال هستند. هم اکنون حزب حاکم عدالت و توسعه دارای 18 کانال سراسری می باشد. گروه های رسانه ای رقیب شامل گروه رسانه ای گولن، حزب حرکت ملی، حزب جمهوری خلق و احزاب وابسته به کردها مشغول فعالیت هستند. ترکیه دارای بیش از یکصد سال سابقه انتشار روزنامه است. در ترکیه قانون مدون مطبوعاتی  برای تعیین خطوط قرمز وجود ندارد. پنج خط قرمزی که به صورت عرفی وجود دارد عبارتند از: توهین به آتاتورک، مخالفت با لائیسم، انتشار خبر نسل کشی ارامنه، تجاوز به حقوق مدنی افراد و هرگونه تجزیه طلبی. سه هلدینگ بزرگ رسانه ای در ترکیه شامل: هلدینگ TRT، لوگان و صبا است. حزب حاکم بعد از ناکامی های اخیر فشار زیادی بر رسانه های منتقد و مخالف وارد کرده است.
 
در ادامه دکتر رستمی از افزایش منابع و داده ها در افکار عمومی سخن گفت. وی اظهار داشت امروزه تغذیه افکار عمومی فقط از طریق رسانه های داخلی نیست بلکه دسترسی به اطلاعات فراملی شده است. مخاطب در کنار منابع داخلی به منابع گسترده خارج از مرزها نیز دسترسی دارد. دیپلماسی با رسانه رابطه تنگاتنگی دارد و از این رابطه جامعه مدنی شکل می گیرد. دولت ترکیه ادعا دارد که با داعش مبارزه می کند اما رسانه های بیگانه مخالف این ادعا هستند. و بنابراین مردم ترکیه در کنار منابع داخلی خبرها را از منابع خارجی دریافت و تفاوت ها را تحلیل می کنند.
 
در ادامه دکتر محمد علی مهتدی از پژوهشگران ارشد پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، از روند تغییرات سیاسی ترکیه از نظام پارلمانی به ریاستی سخن گفت و افزود اردوغان، نزدیکان خود از گولن گرفته تا عبدالله گل و داود اوغلو را به ترتیب حذف کرد. روحیه ی اردوغان حذف هر مخالفی است. او دو روزنامه نگاری که رابطه نزدیکان اردوغان با داعش را افشا کردند محکوم کرد. ترکیه به سمت سلطان اعظم پیش می رود. چند مشکلی که برای ترکیه امروز پیش آمده زیر سوال رفتن الگوی اسلام معتدل، ملحق شدن به اتحادیه اروپا و فشار بیشتر بر رسانه ها است.
 
گزارش: امیرحسین رجبی معمار، دبیر گروه ترکیه شناسی