چشم انداز صلح در افغانستان
گروه مطالعات افپاک مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۹۹ در نشستی با عنوان "چشم انداز صلح در افغانستان" که در سالن اجتماعات مرکز مطالعات خاورمیانه برگزار شد، میزبان آقای دکتر عبدالطیف پدرام نماینده اسبق پارلمان و رییس حزب کنگره ملی افغانستان و جمعی از پژوهشگران و دانشجویان علاقمند به حوزه مطالعاتی افغانستان بودند.
در ابتدای نشست دکتر مجتبی نوروزی، مدير گروه مطالعات افپاك طی دقایقی نکاتی در خصوص اهمیت بازنگری در شناخت کشورهای شرقی هم برای دستگاه سیاستگذاری و در سطح عموم جامعه ایرانی سخنانی ایراد داشتند و مهم‌ترین معضل روابط ایران و افغانستان را فقر شناختی دانستند.
دکتر نوروزی همچنین معرفی از گروه‌های مطالعاتی شکل گرفته شده در مرکز مطالعات خاورمیانه در خصوص کشورهای همسایه شرقی توضیح دادند و همچنین یادآور شدند که این نشست سومین نشستی که در این مرکز در حوزه مسائل افغانستان برگزار می‌شود.
مهمان و سخنران اصلی برنامه، جناب آقای دکتر پدرام در قسمت نخست سخنان‌شان درباره «میراث بزرگ فرهنگی مشترک» به ویژه زبان و ادبیات فارسی برای مردمان منطقه‌اي که از آن به منطقه حوزه تمدنی نوروز، خراسان بزرگ و ایران بزرگ فرهنگی تعبیر می‌شود، با مرور اجمالی تاریخ مشترک مردمان این منطقه از نقش و اهمیت این «میراث فرهنگی مشترک» در راستای همگرایی منطقه‌ای سخن گفتند و حفظ این میراث را وظیفه تمامی مردمان این منطقه وسیع دانستند.
در ادامه ایشان ضمن تاکید بر این نکته که تمامی مردمان این منطقه از تمامی اقوام همچون پشتون‌ها و ازبك‌ها که در توسعه و گسترش زبان و ادبیات فارسی نقش داشته‌اند و سهیم بوده‌اند به جریاناتی اشاره کردندکه تلاش دارند افغانستان را از «هویت زبان فارسی‌اش» دور کند و تمامی هویت‌ها ذیل هژمونی هویت پشتونی درآیند.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود به ارتباطات میان نخبگی و مردم دو کشور ایران و افغانستان اشاره کردند و با اشاره به اقامت و تحصیل‌شان در ایران به این نکته اشاره داشتند که زبان فارسی در افغانستان معاصر تنها در حوزه «شعر و ادبیات» پیشرفت‌های نسبتا خوبی داشته است در صورتی که از ظرفیت‌های «زبان فارسی» در سایر حوزه‌های علوم انسانی به علت فراهم‌نبودن بستر و شرایط و همچنین بازی‌های سیاسی، دچار رکود و عقب‌ماندگی بوده‌ایم؛ در صورتی که در ایران زبان فارسی در این زمینه‌ها نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است که وجود چنین ظرفیت‌هایی در ایران برای گسترش روابط دو کشور بسیار راهگشاست همچنان که تا کنون بوده است. ایشان همچنین ابراز امیدواری کرد که روزی فرا برسد همچون «اتحادیه اروپا»، ما شاهد شکل‌گیری یک «اتحادیه آسیایی» حول میراث فرهنگی مشترک در میان کشورهای این منطقه باشیم که با وجود مرزهای سیاسی و مستقل، تعاملات و ارتباطات مردمان حول یک میراث مشترک شکل بگیرد و خارجیان از بیرون ما را مدیریت نکنند.
بخش پایانی سخنرانی ایشان با سوالات شرکت‌کنندگان، به ویژه دانشجویان افغانستانی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های ایران همراه بود.
دکتر پدرام که یکی از طرفداران ایده فدرالیسم در افغانستان است، در این نشست در پاسخ به سوالی درباره چشم‌انداز صلح و ثبات در افغانستان گفت: ما در افغانستان نیاز به زمان داریم تا هم را دوباره و بهتر بشناسیم و تا همدیگر را نپذیریم بحران ادامه خواهد داشت، از این رو در شرایط حاضر بهترین راه حل و بهترین ساختار سیاسی برای برون‌رفت افغانستان از بحران، ایجاد مدل فدرالیسم در افغانستان است چرا که بسترها و سبک زندگی مردم در بامیان، تخار و جوزجان با شهرهای جنوبی و جنوب شرقی کشور بسیار تفاوت دارد و هیچکدام هم حاضر به پذیرش سبک دیگری نیستند و هرگونه اجبار موجب خلق بحرانی جدی و پیچیده‌تر شدن بحران‌های پیشین خواهد شد.
نویسنده
مجتبی نوروزی
مجتبی نوروزی دانش آموخته دکتری مطالعات منطقه ای در دانشگاه تهران است. وی معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین المللی و معاون سابق رایزنی فرهنگی ایران در کابل بوده است. حوزه مطالعاتی دکتر نوروزی مسایل افغانستان و پاکستان می باشد.