رئيس جمهور نامحبوب

شرايط داخلي آمريكا امروزه به گونه اي رقم خورده است كه براي ساكنين كاخ سفيد مخصوصاً مشاوران مستقر در ضلع غربي محل سكونت رئيس جمهور ناباوري فراوان بوجود آورده است. مردي كه انتخابات رياست جمهوري را بر پايه وعده آمريكايي متفاوت فتح كرد و در بسياري از ايالات غير قابل دسترسي براي دمكرات ها در چندين دوره انتخاباتي اخير، به سبب همين شعار توفيق شكست رقيب را به دست آورده بود، خود را در شرايطي يافته است كه غير قابل هضم است. محققاً آمريكا به شدت متفاوت تر از دو سال گذشته است اما اين تفاوت آن چيزي نيست كه باراك اوباما يا مردم انتظار آن را داشتند. بدبيني نسبت به آينده كشور در طول اين مدت سير صعودي داشته است و نزديك به هفتاد درصد شهروندان اين باور را دارند كه كشور در مسيري غير مطلوب در حال حركت است. رئيس جمهوري كه وعده ايجاد شغل هاي «سبز» و در سطح بالاي تكنولوژيك را داده بود، اقتصاد كشور را به سويي سوق داده است كه هر روز نگراني بیشتر در خصوص رشد سریع اقتصادي رقيب مطرح آسيايي يعني چين در بين نخبه گان سياسي و قانونگذاران بوجود مي آيد. برخلاف وعده هاي داده شده بوسيله تيم اقتصادي و با وجود افزايش هزينه هاي حكومت فدرال به ميزان 16 درصد در سال 2009 كه در تاريخ بعد از جنگ آمريكا بي سابقه بوده است تعداد كثيري از مردم فاقد شغل هستند و بيكاري به سطح بحران خيزي رسيده است. بيش از پانزده ميليون بيكار تصويري نيست كه باراك اوباما خواهان تجربه آن باشد. 

فضاي سياسي كشور به شدت ملتهب است به گونه اي كه اين احتمال است كه شكل گيري تعداد بيشتري از جنبش هاي اجتماعي را شاهد باشيم. امروزه اكثراً اين جنبش ها ماهيت محافظه كارانه و ضد ليبرال دارند. گفتمان سياسي در سطح كشور به شدت ايدئولوژيك گشته است و دو قطب ليبرال و محافظه كار از انسجام شديدتري برخوردار گشته اند. ليبرال ها كه تعداد تقريبي بين بيست تا بيست درصد جامعه را به خود اختصاص داده اند نگران از دست دادن اهرم هاي قدرت در قواي مقننه ايالات، فرمانداريهاي ايالتي و كنگره آمريكا هستند و به همين روي پاي بندي بیشتري به ارزش هاي خود نشان می دهند و در موضع دفاعي كه ناشي از عملكرد دو سال اخير مي باشد به شدت غير انعطاف براي حل مشكلات كشور نشان مي دهند. محافظه كاران كه در زمان انتخاب باراك اوباما احساس به حاشيه رانده شدن در معادلات انتخاباتي را داشتند و براي آنها اقامت چهل ساله در در برهوت سياسي تجديد شده بود، حال خود را در يك قدمي برگشتي موفقيت آميز در قوه مقننه در سطوح ايالتي و در سطح ملي يافته اند. به همين روي تاكيد بيشتري بر لزوم پياده سازي باورهاي خود و نزديكي ارگانيك آنها به آموزه هاي قانون اساسي مي كنند. اين خود باوري دوباره كه كمتر انتظار آن مي رفت باعث شده است كه محافظه كاران از موضع تهاجمي با كاخ سفيد و كنگره برخورد كنند و به دليل يافتن ليبرال ها در سراشيبي سقوط سياسي ضرورت کمی براي بده بستان و مصالحه با آنها در رابطه با حل و فصل معضلات كشور بيابند. شور و شوق فزونتر در بين راي دهندگان و محافظه كاران و سياستمداران مخالف برنامه هاي ليبرال تجويز شده بوسيله كاخ سفيد و كنگره را بر خلاف دو سال پيش به شدت اميدوار به كسب قدرت كرده است. 

باراك اوباما با كسب 53 درصد آرا بر جان مك كين توفيق يافت در شرايطي كه از نقطه نظر سياسي جان مك كين كه همزمان با موج شكل گرفته بوسيله رونالد ريگان به قوه مقننه پاي گذاشت، سابقه پرافتخاري را يدك مي كشيد. پدر و پدر بزرگ او آدميرال هاي نيروي دريايي بودند و خودش به عنوان خلبان در جنگ ويتنام موفق به دريافت مدال گشته بود. در طول مدت حضور در كنگره اعتبار فراواني براي خود به عنوان يك قانون پيشتاز بوجود آورده بود. باراك اوباما كه بعد از هشت سال حضور در قوه مقننه ايالت ايلي نويز به كنگره راه يافته بود بعد از دو سال حضور در سناي آمريكا پاي به صحنه مبارزات انتخاباتي گذاشت. در رابطه با تجربه، سابقه و عملكرد او ظرفيت شكست جان مك كين را فاقد بود آنچه او را به پيروزي رساند تصوير مثبتي بود كه راي دهندگان از او ترسيم كردند و اين اميد كه حضور او در كاخ سفيد همان طور كه وعده مي داد آمريكايي متفاوت را حيات خواهد داد. او به پيروزي نرسيد چون در سابقه قانونگذاري و يا اجتماعي از كاري مثبت شكل گرفته بود بلكه او راي مردم را بدست آورد چون تصويري متفاوت از يك سياستمدار ترسيم ساخت. آنچه شرايط امروزي آمريكا را از نقطه نظر بحراني بودن متمايز مي كند، عمق ماهيت ناخرسندي از باراك اوباما مي باشد. بحران سیاسی آمریکا در طول دهه های اخیر، ناشی از عملکرد رهبران آن بوده است. در سال اول حضور رونالد ريگان همراه با سطح بالاي بيكاري بود كه به شكست بسياري از محافظه كاران در انتخابات سال 1982 منجر شد. دو سال اول حضور بيل كلينتون در كاخ سفيد مدام صحبت از معضلات اخلاقي و مالي بود و عدم موفقيت او در تصويب لايحه بيمه درماني همگاني سبب شد كه بعد از 40 سال در سال 1994 جمهوريخواهان مجلس نمايندگان را به تصرف در آورند. پس مشكل باراك اوباما اين نيست كه معضلات اقتصادي و يا سياسي در جامعه حيات يافته است بلكه مهم این است كه اميدهايي را كه بارور ساخته بود و براساس حيات دادن به آنها به قدرت رسيد. با رفتارها، اقدامات و صحبت هاي خود به ياس تبديل كرد.


نویسنده

حسین دهشیار (ناظر علمی)

حسین دهشیار پژوهشگر ارشد و ناظر علمی گروه ملاحظات استراتژیک امریکا - خاورمیانه در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه است. وی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی  دانشگاه علامه طباطبایی می باشد. حوزه مطالعاتی دکتر دهشیار مسائل خاورمیانه و سیاست خارجی آمریکا است.