تحریم‌ها نمی‌تواند سیاست‌های هسته‌ای ایران را تغییر دهد

دکتر کیهان برزگر معاون بین الملل مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار «فرارو» درباره آغاز احتمالی مذاکرات میان ایران و 1+5 در ماه نوامبر گفت: مذاکرات ایران با 1+5 دو طرف اصلی دارد؛ یکی از این طرف‌ها آمریکا بوده و دیگری اتحادیه اروپا است. البته چین و روسیه نیز به عنوان طرف سوم درگیر در این پرونده محسوب می‌شوند که زیاد مهم نیستند.وی با اشاره به روند تصویب قطعنامه 1929علیه ایران اظهار کرد: طبیعی بود که دیدگاه اتحادیه اروپا به ناچار به آمریکا نزدیک ‌شود. هر چند که اتحادیه اروپا یک نگاه پروسه محور در روند مذاکرات داشت و معتقد بود که باید به هر نحوی با ایران گفت‌وگو کرد، در نهایت مجبور ‌شد که با آمریکا دست به یکی کند که حاصل آن ‌شد صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت علیه ایران. 
 

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اتحادیه اروپا از ورود به اینگونه تحریم‌ها خوشحال نیست، به مبادلات میلیاردی این اتحادیه با ایران اشاره کرد و گفت: «برای اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری درباره اینکه وارد پروسه تحریم‌ها شود یک تصمیم بسیار سختی بود. آنها با این امید که این تصمیم‌های سخت می‌تواند سیاست هسته ای ایران را تغییر دهد، چنین تصمیمی اتخاذ کردند و البته اینگونه فکر کردند که این تغییر رفتار بسرعت با این تحریم ها حاصل خواهد شد.
 

برزگر با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا ترس این را دارد که بازار تجارت ایران را از دست دهد، گفت: وقتی مقامات اروپایی علایم و نشانه‌هایی را مبنی بر اینکه این تحریم‌ها اساسا نمی‌توانند سیاست هسته‌ای ایران را تغییر دهند، مشاهده می‌کنند طبیعی است که به این نتیجه برسند که اگر این تحریم‌ها طولانی شود به ضرر آنها خواهد شد و در غیاب آنها چینی‌ها و ترک‌ها و روسها بازار ایران را پر می‌کنند.
 

وی افزود: از طرف دیگر وقتی که جهت بازار و نگاه اقتصادی ایران به خصوص در حوزه های سرمایه گذاری نفت و گاز به طرف شرق گرایش پیدا کند دیگر بازگشتش به سمت غرب مشکل است. بنابراین اتحادیه اروپا ترس این را دارد که بازارهای اقتصادی ایران را از دست بدهد و به همین دلیل می‌خواهد که وارد مذاکرات شود تا بتواند این مسئله را به گونه‌ای که خودش امید دارد هر چه زودتر حل کند. 
 

این تحلیل‌گر مسایل بین الملل با بیان اینکه برای آمریکا مسایل اقتصادی به اندازه اروپا حائز اهمیت نیست، گفت: برای آمریکا مسائل سیاسی _ امنیتی و استراتژیک اهمیت بیشتری دارند و اینکه ببیند آیا تحریم‌ها واقعا می‌تواند سیاست های هسته ای ایران را تغییر دهد یا خیر. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها هم به این نتیجه می‌رسند که تحریم‌ها نمی‌تواند رفتار ایران را عوض کند.
 

وی اضافه کرد: در واقع این همان چیزی است که طرف ایرانی‌ از ابتدا گفته‌ است و سیاست هسته‌ای ایران در این مرحله به یک راه غیر قابل بازگشت رسیده است و چون یک اراده ملی پشت سر آن وجود دارد و این موضوع به یک مسئله استراتژیک ملی تبدیل شده است. بنابراین هیچ دولت و گروه سیاسی داخلی هم نمی‌تواند از آن برگردد و به بهانه لغو تحریم‌ها خواهان توقف غنی سازی مستقل اورانیوم در خاک ایران شود. 
 

وی ادامه داد: بنابراین آمریکا و اتحادیه اروپا به این نتیجه رسیدند که تحریم های سخت، سیاست‌های هسته‌ای ایران را نه تنها عوض نمی‌کند بلکه موقعیت و انسجام داخلی دولت ایران را بهبود می‌بخشد. بنابراین به این نتیجه رسیدند که وارد گفت‌وگو شوند تا از طریق این گفت‌وگوها بحث را پیش ببرند.
 

برزگر تعامل با ایران را تنها راه غرب دانست و عنوان کرد: عقربه زمان به ضرر آمریکا و اتحادیه اروپا جلو می‌رود چون ایران غنی سازی را انجام می‌دهد. از سوی دیگر آنها شرایط ورود به جنگ را ندارند. جنگ عواقب غیر قابل پیش بینی برای غرب به همراه خواهد داشت. بنابراین تنها راهی که می‌ماند تعامل و گفتگو است.
 

وی درباره نقش چین و روسیه در پرونده هسته‌ای ایران تاکید کرد: چین و روسیه علی رغم اینکه در برخی از موارد با غرب همکاری می‌کنند مرزهای حمایت‌شان محدود و مشخص است. این کشورها بر اساس منافع خودشان عمل می‌کنند و وقتی می‌بینند که منافعشان به خطر می‌افتد از آن جلوتر نمی‌روند. برای چین و روسیه ورود به پروسه جنگ و تحریم‌های یک جانبه یعنی به خطر افتادن منافع آنها. 
 

این استاد روابط بین الملل همچنین در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا خواهد توانست در مسیر تحریم‌های یک جانبه ترکیه را با خود همراه کند، گفت: ترکیه مسیر ترانزیت کالای ایران به غرب است. نه تنها تحریم‌ها حجم مبادلات این کشور با ایران را کاهش نداده بلکه روز به روز این مبادلات بیشتر نیز شده است. وی افزود: پس به نظر می‌رسد که ترکیه چنین کاری را نخواهد کرد. برای اینکه منافع فوری و سود زیادی در این قضیه دارد. ترک‌ها یک بار در زمان جنگ خلیج فارس به نفع آمریکا اقدام مشابهی را انجام دادند و ضررهای زیادی را متحمل شدند و دیدند که چگونه منابع مالی _تجاری به سمت کشورهای کوچک عربی حوزه خلیج فارس رفت. بنظرم ترکها حتی منتظر هستند که اگر کشورهای عربی با آمریکا همکاری کردند بلافاصله جای آنها را این‌بار پر کنند. 
 

برزگر همچنین درباره تلاش آمریکا در همراه کردن چین و ترکیه با خود گفت: آمریکا خواهان این است کشورهایی که منافع فوری اقتصادی با ایران دارد در رابطه با تحریم‌ها همکاری صددرصدی داشته باشند ولی چنین چیزی شدنی نیست؛ نه تنها به لحاظ مسایل اقتصادی بلکه از این لحاظ که این کشورها مدعیان نظم منطقه‌ای و جهانی هستند و استراتژیهای سیاسی _اقتصادی مستقلی دارند و این طور نیست که هرچه آمریکا بگوید آنها انجام دهند.