اولین گام پیروزی اسلامگرایان در شمال آفریقا

تجربه حکمرانی متمرکز و ساختار جمهوری های پادشاهی در تونس سبب شد تا حاکمیت یکدست و استبدادی زین العابدین بن علی در سایه خشم و خروش مردمی فرو ریزد. ریشۀ این قیام مردمی هرچه که بوده باشد در نتیجۀ دستیابی به دموکراسی است و هم اکنون منازعه و مجادلات عدیده ای در خصوص زیرساخت های دموکراسی در تونس، آینده اسلام گرائی، نحوۀ تعامل اسلام گرایان با بقیۀ گروهها، تهدیدات دموکراسی و ....مطرح شده است. در پاسخ به همین دغدغه هاست که فضای تبلیغاتی و رسانه ای اولین انتخابات در تونس اینگونه پوشش وسیع خبری در جهان یافته است.
 

هدف اصلی انتخابات انجام شده تعیین اعضای مجلس تدوین قانون اساسی جدید در تونس است تا نوید نظم نوینی مطابق انتظارت جوانان و نسل انقلابی برپا سازد. در فضای سیاسی تونس مهمترین محور مجادلات و منازعات در انتخابات اخیر نقش و جایگاه اسلامگرایان در آینده سیاسی این کشور است و همین امر سبب شد تا نوعی وحدت در میان گروههای لیبرال بوجود آید.
 

با وجود بزرگنمائی تهدیدات ،نتایج سرشماری آرای مردم نشان دهنده پیروزی اولیه حزب النهضة در تونس است. این پیروزی اگرچه بخشی ریشه در گذشته تاریخی النهضة دارد اما بخش زیادی از آن به دلیل رویکرد و حضور این حزب در ارائه برنامه ای مدون و منسجم است. مصاحبۀ رهبران حزب النهضه در راستای زدودن انگ انحصارگرائی و ماهیت غیردموکراتیک حزب است. اصول اعلامی توسط رهبران حزب ارائه چارچوب دموکراتیک برای تونس، توجه به حقوق زنان و ایجاد الگوی کارآمد و موثر برای بقیه کشورهای عربی است.
 

طبیعتا توان حرفه ای حزب النهضة در همراه ساختن بقیه احزاب در تدوین قانون اساسی و چگونگی امتزاج اصول و باورهای اسلامی با قواعد دموکراتیک، می تواند در تقویت امید یا افزایش خوف وتهدید برای دموکراسی در جامعه تونس و آینده سیاسی این حزب در عرصه های حکمرانی و ائتلاف را رقم بزند.
 

فراموش نکنیم که جامعه تونس در مقایسه با سایر جوامع عربی دوران اقتصادی خود را طی کرده است، اما این توسعه اقتصادی به توسعه سیاسی پیوند نخورده است. حکومت بن علی به رغم تحرکات مثبتی در جهت ایجاد احزاب داشت، محدودیت های بسیار زیادی را نیز اعمال می کرد تا احزابی که به نوعی پایگاه اجتماعی بالایی دارند، به حاشیه رانده شوند. یکی از همین احزاب، حزب النهضة بود. حزبی که بیشتر آن را با افکار راشد الغنوشی می شناسیم. 
 

اینکه چرا النهضة پیروز شد، چند عامل را باید مورد توجه قرار داد: اولا سابقۀ اجتماعی و انتقادی که النهضه در تاریخ سیاسی تونس از خود بجای گذاشت. النهضة، حزبی یک شبه نیست که براساس تغییر و تحولات شکل گرفته شده باشد. مردم آن را به عنوان یک حرکت، یک حزب و یا جریانی انتقادی و ضداستبدادی می شناسند که در عین حال چهارچوب و اصول خاص خود را دارد. هرچند این چهارچوب ها از اسلام استخراج شده اما ماهیت تند و بسیار سلفی یا به نوعی سطحی نگر ندارد. جامعه تونس عمدتا مذهبی است و با این اندیشه اعتدالی کنار آمده و آن پذیرفته است.
 

تا به اینجا النهضة، با همین رویکرد خاص خود توانسته تاکنون 40 درصد آراء ملت را به خود اختصاص دهد. عملکرد موفق النهضة در عرصۀ سیاسی مستلزم سیستم ائتلاف با بقیه احزاب است شاید هوشمندی افرادی مثل الغنوشی و طرفدارانش در خصوص پایبندی به اصول دمکراسی، تجربه و الگوهای دمکراتیک نیز قابل توجه باشد که همواره بر این مسئله تأکید دارند که النهضۀ می تواند الگوی مطلوبی برای سایر کشورها باشد.

طبیعتا خلق و خوی راشد الغنوشی، حضور او در کشورهای مختلف مثل انگلیس و تحصیلات وی و همچنین با عنایت به تجربه های سایر الگوهای موجود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به نظر می رسد که النهضة به سوی اعتدال پیش خواهد رفت و بیش از آنکه اعضای این حزب درصدد انحصار قدرت باشند، به نوعی شمول گرایی روی آورده اند و در این مسیر بیش از آنکه به کسب قدرت بیندیشند، به کارآمدی و پاسخ دادن به انتظارات فزایندۀ موجود در جامعۀ تونس می اندیشند. 

بدون شک در این فضا در پیش گرفتن رویۀ اعتدال گونه اجتناب ناپذیر است و اگر النهضة بتواند گروههای نزدیک به خود را وارد این فضا کند طبیعتا توانسته در جا انداختن اندیشه ها و برنامه های خود موفق عمل کند. اگر غیر از این باشد، با حربۀ جدید دامنۀ تهدید النهضة در عرصه قدرت بزرگ نمایی شده و جریان های لیبرال و سایر احزاب با هم ائتلاف می کنند و این احتمال وجود دارد که النهضة با تهدید به حاشیه رانده شدن روبرو شود. 

هرچند با امکانات محدود، انتظارات زیادی در جامعه تونس وجود دارد و مشکلات محیطی و بین المللی برای این کشور شرایط نامطلوبی فراهم آورده است اما النهضة نیز با برنامه ای مدون در انتخابات حاضر شد و اگر فضا فراهم شود، این حزب می تواند به شیوۀ اثباتی به عنوان اولین گامِ پیروزیِ اسلام گرایان در شمال آفریقا از خود تجربه مثبت و کارآمدی بر جای گذارد. 

برگرفته از سایت خبر انلاین