چگونه جنگ یمن پرستیژ سعودی‌ها را به چالش كشید
بارزترین نتیجه جنگ علیه یمن شکسته شدن هیبت نظامی عربستان سعودی است، بطوریكه هم اکنون سعودی‌ها به دنبال یک گریز‌گاه آبرومندانه هستند تا این هیبت بیش از پیش شکسته نشود. بطور سنتی دولت سعودی عمدتاً سعی داشته است با تکیه بر جایگاه دینی و عنوان خادم حرمین شریفین، قدرت اقتصادی مبتنی بر صادرات نفت و همچنین قدرت رسانه‌ای به ارتقای پرستیژ خود بپردازد، اما پس از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان، این کشور سعی کرده است تا از قدرت نظامی خود نیز به صورتی آشکار و فعالانه در این راستا بهره ببرد.
در واقع رهبری جدید عربستان سعودی معتقد است که توسل به ابزارها و رویکردهای کلاسیک ناکارآمد، باعث تضعیف پرستیژ ملی سعودی و کاهش نقش‌آفرینی آن در منطقه شده است. لذا می‌بایست با بکارگیری تسلیحاتی که صدها میلیارد دلار برای آنها هزینه شده است و نمایش قدرت نظامی به ارتقای پرستیژ منطقه‌ای و بین‌المللی سعودی کمک کرد.
از این‌رو عربستان سعودی در مارس 2015 با تشکیل ائتلافی متشکل از 9 کشور عربی با هدف کسب و ارتقای پرستیژ دولت سعودی در عرصه ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به یمن حمله کرد. حمله به یمن نیز از این‌رو انتخاب شد که به زعم سعودی‌ها مخالفت منطقه‌ای و بین‌المللی و مقاومت و هزینه نظامی کمتری را نسبت به موارد مشابه احتمالی در پی دارد و منجر به ارتقای پرستیژ منطقه‌ای و بین‌المللی می‌شود.
سعودی‌ها معتقد بودند با تشکیل ائتلافی متشکل از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب طی چند روز می‌توانند در جنگ علیه یمن پیروز شوند اما با گذشت حدود پنج سال، اکنون عربستان به دنبال راه خروج از این بحران خودساخته است.
بعد از قریب به پنج سال جنگ، اکنون موازنه قدرت به سود یمنی‌ها تغییر پیدا کرده است. معادله جنگ یمن از ابتدای سال 2019 و با حملات انصارالله ضد دفاع هوایی عربستان تغییر پیدا کرد. انصارالله از اواسط سال 2019 نیز وارد فاز تهاجمی شده است. تغییر فاز تدافعی به تهاجمی با هدف قرار دادن تأسیسات خطوط نفت، پست‌های انتقال و توزیع برق و فرودگاه‌ها در سه استان جیزان، نجران و عسیر باعث شده تا انصارالله و کمیته‌های مردمی از یک وضعیت نامطلوب که ناشی از فشار محاصره، جنگ و فرسایشی شدن این روند بود به یک وضعیت مطلوب و اثرگذار تبدیل شوند. هراس و خوف عربستان و کشورهای عضو ائتلاف از پیشرفت توانایی‌های انصارالله زمانی آغاز شد که پهپادهای انصارالله در 14 مه 2019 ایستگاه‌های پمپاژ نفت شرکت آرامکو عربستان را هدف گرفتند. در واقع بهره‌گیری جنبش انصارالله از پهپادها و موشک‌های کروز که قادر به ایجاد اختلال در رادارها و دستیابی به اهدافشان در داخل عربستان هستند بیان‌گر تغییر معادلات نظامی در میدان نبرد است.
نیروهای یمنی با کم‌ترین امکانات نظیر پهپاد توانسته‌اند علاوه بر تأسیسات نفتی آرامکو، سه فرودگاه عربستان را از کار بیندازند. در همین راستا «میم زویجننبرگ» پژوهشگر ارشد مسائل پهپادی در مؤسسه صلح هلندی «پکس» می‌گوید برای ساخت پهپادهای مورد استفاده در عملیات علیه تأسیسات آرامکو تنها ۱۵۰۰۰ دلار یا کمتر هزینه شده است.
نیروهای یمنی همچنین در عملیات منحصر به فرد موسوم به «نصر من الله» که در محور «نجران» انجام شد، موفق شدند علاوه بر به غنیمت گرفتن صدها خودرو و زره‌پوش، یک لشکر کامل از ارتش عربستان سعودی را به اسارت درآورند. در واقع نیروهای یمنی متشکل از ارتش، انصارالله و کمیته‌های مردمی طی چند ماه گذشته با امکانات محدود علاوه بر جنگ هوایی در نبرد زمینی نیز موفقیت‌های زیادی را کسب کرده‌اند. این در حالی است که میزان بودجه نظامی عربستان از سال 2015 چند برابر شده است. به عنوان مثال عربستان سعودی واردات سلاح خود را در سال‌های بین ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷، در مقایسه با سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲، به ۲۲۵ درصد افزایش داده است.
به هر روی تجاوز نظامی به فقیرترین کشور خاورمیانه از سوی ثروتمندترین کشور منطقه که سالانه میلیاردها دلار صرف خرید و ارتقای توان نظامی خود می‌کند همگان را به این واقعیت رهنمون کرد که آلسعود غیر از فروش نفت و خرید جنگ‌افزار و انبار آن هنر دیگری ندارد. در حقیقت، ایستادگی نیروهای انصارالله و ارتش یمن با وجود تجهیزات اندک نظامی در برابر حملات هوایی ائتلاف سعودی، توان تأثیرگذاری عربستان در کارزارهای نظامی و امنیتی را زیر سؤال برده است. در همین راستا مرکز امنیت ملی اسرائیل می‌نویسد: «یمن ثابت کرد عربستان سعودی ببر کاغذی است.»
شکست هیمنه عربستان در جنگ یمن نتیجه راهبردی دارد و آن از بین رفتن پرستیژ و وجهه عربستان در منطقه است، به خصوص بسیاری از کشورهای عضو ائتلاف سعودی از جمله، امارات از آن خارج شده‌اند. بعد از این کشورهای عربی با احتیاط بیشتری درباره طرح ها و دکترین آلسعود در منطقه برخورد خواهند کرد و سرنوشت خود را به دست دولت سعودی نخواهند سپرد.
علاوه بر سطح منطقه‌ای، اعتبار بین‌المللی عربستان سعودی نیز بعد از تهاجم به یمن به شدت کاهش پیدا کرده است. به دنبال تهاجم عربستان به یمن در رسانه‌های غربی و عربی مقالات مختلف و متعددی بر ضد اقدامات دولت سعودی منتشر می‌شود و اعتبار این کشور به شدت زیر سؤال برده شده است. عربستان که طی سال‌های گذشته با ژست خادمین حرمین شریفین سعی می‌کرد وجهه‌ای را برای خود کسب کند با کشتار غیرنظامیان یمن نه تنها این وجهه تصنعی را از بین برد بلکه حتی سازمان‌های مدافع حقوق بشر غربی نیز سعودی‌ها را به جنایات جنگی در یمن متهم و از آمریکا، انگلیس و فرانسه به دلیل فروش سلاح انتقاد کرده‌اند.
به طور کلی تغییر معادلات میدانی در یمن ناشی از موفقیت راهبرد تهاجمی انصارالله برای ایجاد توازن نظامی در برابر ائتلاف سعودی، بستن پرونده یمن با توسل به نیروی نظامی را غیرممکن ساخته است. از همین‌رو عربستان هم‌اکنون به دنبال راه‌حل سیاسی برای پایان بحران یمن است. اكنون به نظر می‌رسد هراس از تبعات سنگین پذیرش شکست و پایان بدون دستاورد جنگ، سعودی‌ها را بر سر دوراهی تخریب روزافزون تأسیسات حیاتی و پایان جنگ، سردرگم و مردد گذاشته است. در حقیقت محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی به عنوان آغازگر جنگ تمایل شدیدی برای پایان دادن به جنگ دارد، اما همزمان می‌خواهد آبرو و مشروعیت خود را نیز حفظ کند. محمد بن سلمان از اینکه جنبش انصارالله مقابل کشوری که خود را قدرت برتر نظامی منطقه می‌داند این‌گونه ایستاده و در داخل عربستان نیز توضیحی برای خسارت‌های جنگ بدون دستاورد که خود آغازگر آن بوده ندارد، سردرگم و نگران است.