پرونده؛ نقش ریزپرنده‌ها، پهپادها و فناوری‌های مدرن در نبردهای نوپدید

دکتر نوذر شفیعی، دکتر سیده مریم موسوی و دکتر بابک شفیعی

با کوشش و مقدمه: سید محسن مصطفوی، مدیر گروه کشمکش و همکاری در خاورمیانه

دو سال پس از آغاز تهاجم روسیه به خاک اوکراین در میان تمام سلاح های دومین ارتش قدرتمند دنیا و تمام سلاح های اهدایی غرب به ارتش اوکراین نظیر هواپیما، بالگرد، تانک، موشک های استراتژیک و توپخانه های مدرن، هیچ سلاحی به نتوانسته به اندازه ریزپرنده ها از طرفین جنگ خسارت مادی و تلفات جانی بگیرد و در واقع این سلاح های ارزان قیمت کابوس ارتش روسیه و اوکراین حداقل در یک سال اخیر بوده اند.

تا قبل از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین و جنگ‌های قبل از آن (به خصوص جنگ دوم قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان در سال 2020 که عملا پهپاد های ترکی موازنه قوا به نفع آذربایجان تغییر دادند که ماحصل آن شکست مطلق طرف ارمنی بود) و حتی ماه‌های اولیه جنگ میان روسیه و اوکراین، پهپادهای مانند بیرقدار ساخت ترکیه به خوبی در میدان جنگ اثرگذاری خود را نشان داده بودند ولی پهپادها معمولا هم قیمت نسبتا بالایی داشتند (بیرقدار مثلا تا 5 میلیون دلار قیمت دارد) و هم احتیاج به یک تیم کامل هدایت زمینی دارند.

در میانه جنگ روسیه و اوکراین دو نوع سلاح دیگر اثرگذاری خود را نشان داده اند؛ یکی مهمات پرسه زن (suicide drone) یا (kamikaze drone) که به نوعی پهبادهای انتحاری بوده که با انتخاب هدف خود به صورتی انتحاری آن را نابود می‌کردند و دیگری ریزپرنده‌ها که بیشتر از نوع چهارپره یا کوادکوپتر بودند (quadcopter).

ابتدا طرف روسی به شکل گسترده از مهمات پرسه زن خود به اسم لنست و گل شمعدانی (که از پهپادهای انتخاری شاهد 136 ایرانی کپی برداری شده بود) استفاده می‌کرد و بسیاری از سامانه‌های توپخانه‌ی خودکششی غربی که به اوکراین اهدا شده بود را منهدم کردند، طرف اوکراینی نیز مهمات پرسه زن آمریکایی نظیر سوئیچ بلید را به نظر در اختیار داشت و از آن بر ضد اهداف روسی استفاده می‌کرد ولی با ورود گسترده ریزپرنده‌ها شکل میدان نبرد تغییر اساسی یافت.

البته ریز پرنده‌ها (micro air vehicle) خیلی هم کوچک و (ریز) نیستند و بعضی از اقسام آن حتی توانایی حمل انسان نیز دارند و شاید نیازمند یک تغییر نام در زبان فارسی باشند.

اگر پهپادهای انتحاری و مهمات پرسه زن قیمتی بین ده هزار دلار تا پنجاه هزار دلار داشتند و فرایند تولید آنها هم کمی طولانی بود ولی ریز پرنده‌ها با قیمتی زیر هزار دلار در انواع مختلف تجاری و نظامی در بازار وجود داشت و سریعا به یک سر جنگی مجهز شده و به صورت انتحاری یا پرتاب بمب های کوچک به اهداف انسانی و سخت افزاری حمله می‌کردند و تنها نیازمند یک کاربر زمینی با آموزش اندک بود.

بسیاری تانک های روسی، سامانه های پدافند های هوایی و نیروی‌های نظامی پیاده روسی و اوکراینی توسط این سلاح های ارزان قیمت ولی به شدت تاثیر گذار مورد هدف قرار گرفت و به نوعی ورود ریز پرنده‌ها شکل میدان نبرد را تغییر داد.

اکنون صحبت خطر جدی ریز پرنده ها برای بالگردهای تهاجمی و ترابری است و کشورها را با توجه به تجربه جنگ روسیه و اوکراین به این فکر انداخته است که در تجهیز ناوگان بالگردی خود تجدید نظر کنند، و بسیاری کشورها به دنبال تفنگ های رادیویی و سامانه‌های پدافندی هستند که بتوانند این ریزپرنده ها از مسیر خود منحرف کنند و یا از حضور آنها زودتر با خبر گردند.

در سال 2023 حدود یک میلیون ریز پرنده توسط روسیه و اوکراین در میدان جنگ استفاده شده است که بیش از 80 درصد آن ساخت چین بوده است و چین در این زمینه به هر دو طرف جنگ نیز کوادها یا ریز پرنده‌های خودرا فروخته است (طرف اوکراینی با واسطه و بدون واسطه مقادیر بی شماری کواد از چین خریداری کرده است) و به نظر در آینده نزدیک سلاح کاربردی در میادین نبرد از همین اقسام ریزپرنده باشد.

کشورهای ناظر جنگ اوکراین با رصد کردن این جنگ هم اکنون به خوبی دریافته‌اند که با توجه به تاثیرگذاری ریزپرنده‌ها چه به لحاظ تولید موثرتر این سلاح ها و هم به زمینه سامانه پدافندی ضد آن به تحقیق و توسعه بیشتر بپردازند و البته کشور ما نیز در این زمینه جز کشورهای پیشرو می‌باشد که توانسته به پیشرفت‌های خوبی دست یابد و حتی به صادرات آن به متحدین خود و کشورهای دیگر پرداخته است و کشورهای نظیر روسیه، صربستان، ارمنستان، تاجیکستان و یکی دو کشور آفریقایی مشتری پهپادهای ایرانی هستند.

در منطقه آشوب زده خاورمیانه که هر روز مستعد نزاع و درگیری بین بازیگران دولتی و غیر دولتی است، دستیابی و در اختیار داشتن فناوری پهپادی و ریز پرنده ای چه در بخش آفندی و چه پدافندی بسیار ضروری می باشد و همچنین به دلیل ویژگی های آن در زمینه شناسایی و تصویر برداری از خطرات قریب الوقوع بسیار کاربردی برای مرزهای ایران با همسایگان، به خصوص مرزهای شرقی است.

در مجموعه پیش رو، اساتید و پژوهشگران روابط بین الملل و نیز پژوهشگران مطالعت استراتژیک در  مرکز مطالعات خاورمیانه به بررسی این فناوری نوین نظامی و سایر فناورهای مدرن برای مقابله با خطرات احتمالی در قبال کشور و منطقه پرداخته اند.

یک. عصر پهپادها

دکتر سیده مریم موسوی؛ دکتری روابط بین الملل دانشگاه تهران و پژوهشگر مهمان در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه

آن‌چه نسل پنجم جنگاوری در میانه سده بیست‌ویک را به جنگ‌هایی دهشت‌بار و غیر‌قابل‌پیش‌بینی تبدیل کرده، نه تسلیحات بسیار پیچیده و غول‌پیکر، بلکه ریزپرنده‌های هدایت‌شونده  و پهپادهای کوچک هستند.

ریز‌پرنده‌ها به عنوان یکی از نمود‌های انقلاب در جنگ‌افزارهای نظامی، نقشی چشمگیر و تعیین‌کننده در تحول جنگ‌ها داشته‌اند. اولین استفاده از این تسلیحات هدایت‌شونده از راه دور، به سال‌های جنگ جهانی دوم باز‌می‌گردد که تا زمان جنگ‌ کره این فناوری به میزان قابل‌قبولی پیشرفت کرد و به شکل هوشمند مورد‌استفاده قرار گرفت؛ سپس ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی طلایه‌دار ساخت و استفاده از این فناوری بودند. اکنون، در میانه سده بیست‌و‌یک این فناوری نه‌تنها توسط بسیاری از بازیگران دولتی و غیر‌دولتی در عرصه روابط بین‌الملل تولید و استفاده می‌شود بلکه در بسیاری از موارد در قالب تغییردهنده بازی بروز پیدا کرده‌ و این تنها به مدد پیشرفت پرسرعت و چشمگیر فناوری طی چندین دهه اخیر بوده‌است.

ریزپرنده‌ها به دلیل سهولت در استفاده، دسترسی آسان به مناطق صعب‌العبور و خطرناک، قابلیت شگفت‌انگیز در جمع‌آوری اطلاعات در سطوح مختلف، هزینه معقول تولید، سرعت و دقت در انجام مأموریت و هزینه تعمیرات و نگهداری پایین نسبت به دیگر تسلیحات هوا‌پایه گزینه‌ای ایده‌آل برای به خطر انداختن امنیت طرف معارض و یا ایجاد تعارضات، مدیریت و نتیجه‌گیری سریع از آن‌‌‌ها هستند. از سویی دیگر گزینه پرواز تجمعی  که خود نتیجه پیشرفت فناوری پهپادی است گزینه‌ای مناسب برای انجام عملیات آفندی در نظر گرفته می‌شود.

با وجود این‌که دامنه تاکتیکی بالای ریز‌پرنده‌های جنگی حتی شرایط را برای انجام عملیات پدافندی و سیستم دفاع از خود نیز به طور کامل فراهم می‌کند اما به نظر می‌رسد کماکان در بخش فرماندهی و کنترل، استحکام سازه، تنظیمات، تأمین انرژی، وزن، وضعیت فرود، انتقال درست داده‌ها و رهگیری و رادارگریزی نیازمند اصلاحات اساسی هستند. با توجه به نرخ بالای پیشرفت فناوری در زمینه ریزپرنده‌ها  و میزان محبوبیت آن‌ها در بین بازیگران عرصه بین‌الملل، شگفتی‌آفرینی نسل بعدی این تسلیحات در زمانی نه‌چندان طولانی دور از انتظار نخواهد‌بود.

عصر کنونی اما در وضعیت پیچیدگی_ آشوب به سر می‌برد ؛ امپراتوری فناوری و هوش مصنوعی، اهمیت یافتن ارتباطات و جهان شبکه‌پایه، همه‌چیز حتی جنگ‌ و تعارضات را دگرگون کرده‌است،  در عصر آشوب جنگ‌ها از حالت تمام‌عیار و گهگاه تغییر کرده و به شکل محدود، تقریبا همیشگی و با سرعت بسیار بالا درآمده‌اند. البته این موضوع همبسته با انقلاب در جنگ‌افزارهای نظامی نیز هست و بنابراین فناوری ریز‌پرنده‌های جنگی و به‌کار‌گیری آنان در تعارضات سطحی و گسترده در شکل‌دهی به این دگرگونی بی‌تأثیر نبوده‌است.

 استفاده گسترده از پهپادهای انتحاری در جنگ روسیه و اوکراین، تعارضات مرزی هند و پاکستان، استفاده گسترده حزب‌الله لبنان از پهپاد در مقابله با رژیم صهیونیستی در جریان طوفان‌الاقصی، تعارضات ارضی آذربایجان و ارمنستان، اقدامات اخیر انصارالله یمن در دریای سرخ و عملیات وعده صادق تنها معدودی از نزدیک‌ترین نمونه‌هایی از جنگ‌های مدرن است که به شکل گسترده‌ای از ریز‌پرنده‌ها در آن استفاده شده‌ و جالب اینجاست که نتایج قابل‌قبولی را در مواجهه با سیستم‌های راداری قدرتمند و دیگر تسلیحات ردیاب و رهگیر خلق کرده‌است. ریز‌پرنده‌های جنگی حتی در بعضی موارد به‌خصوص در رسیدن به نقاط صعب‌العبور و خطرناک و هدف قرار دادن آن‌ها، کارایی بیشتری نسبت به جنگنده‌های مدرن از خود نشان داده‌اند و از سویی دیگر با هزینه‌ای بسیار کم قادر به وارد آوردن خساراتی قابل‌توجه می‌باشند. این خصوصیات علاوه بر آن‌چه پیش‌تر ذکر شد، پهپادهای جنگی را به گزینه‌ای تعیین‌کننده در جنگ‌های مدرن به‌خصوص در مناطق آشوب‌خیز تبدیل می‌کند.

اما همان‌طور که ذکر شد جهان پیچیده _آشوبی آبستن جنگ‌هایی به مراتب پیچیده‌تر و تهدیداتی سیال‌تر از گذشته است. این وضعیت به‌خصوص در منطقه غرب آسیا که از دیرباز درگیر شرایط پیچیدگی_ آشوب است، پررنگ‌تر از دیگر نقاط جهان نیز دیده می‌شود؛ اما چه چیزی باعث محبوبیت ریزپرنده‌های جنگی به‌خصوص در منطقه غرب آسیا شده‌است؟ چرا که با توجه به شواهد و نیز خصوصیات ذکر‌شده راجع به ریزپرنده‌های جنگی و هماهنگی آن با شرایط آشوبی غرب آسیا، فناوری ریزپرنده‌ها در این منطقه بسیار پرطرفدار و به طور گسترده‌ای در حال بهره‌برداری و استفاده است.

آن‌چه باعث استفاده بازیگران منطقه غرب آسیا از ریز‌پرنده‌های جنگی شده‌است تا حد زیادی به شرایط نیروهای نظامی ملی آنان وابسته است؛ برای بسیاری از بازیگران دولتی منطقه، استفاده از پهپاد، کمبود منابع جنگی به‌خصوص ناوگان هوایی و پرسنل زبده را به میزان قابل‌قبولی جبران می‌کند. این راهبرد به عنوان مثال در دکترین دفاع رو‌به‌ جلوی جمهوری اسلامی ایران و نیز تقابل آن با ایالات متحده امریکا و هم‌پیمانانش در خلیج‌فارس به‌خوبی دیده‌ می‌شود یا به عنوان مثال برای رژیم صهیونیستی به عنوان دارنده قوی‌ترین نیروی نظامی در منطقه غرب آسیا، ناوگان پهپادی به عنوان حمایت و پوشش هوایی در هنگام عملیات زمینی و یا جایگزینی مناسب برای جنگنده‌های فوق‌پیشرفته در انجام عملیات محدود محسوب می‌شود.

به هرروی این وضعیت در منطقه غرب آسیا منجر به پیشرفتی اساسی در زمینه این تسلیحات شده‌است به طوری‌که جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و رژیم صهیونیستی به طور کامل در ساخت پهپادهای جنگی به خودکفایی رسیده‌اند و کشورهایی مانند عراق، بحرین، اردن و عربستان سعودی و امارات عربی متحده مشتری این فناوری از چین به عنوان دارنده فناوری برتر پهپادی جهان می‌باشند.

از سویی دیگر این شرایط به‌خصوص برای بازیگران دولتی و غیر‌دولتی مستقر در منطقه غرب آسیا که روز‌به‌روز به تعداد آنان افزوده می‌شود، شرایطی بسیار مطلوب است چرا که تسلیحات دست‌یافتنی مانند پهپاد‌ها با قابلیت به‌روز‌رسانی ساده‌تر و هزینه‌های به‌مراتب کمتر نسبت به جنگنده‌های فوق‌پیشرفته، برای بازیگران با قدرت نظامی متوسط و ضعیف بسیار معقول و کاربردی هستند. از سویی دیگر مشخصه رادارگریزی ریز‌پرنده‌های جنگی، در شرایطی که عدم قطعیت بیش‌از‌پیش بر امور حاکم است، برگ برنده‌ای برای صاحبان فناوری پهپادی و استفاده‌کنندگان از این فناوری محسوب می‌شود. این خصوصیت حتی آینده این قبیل تسلیحات را در جهان هوش‌مصنوعی تضمین خواهد‌کرد و در راستای هوشمند‌تر شدن و استفاده تدافعی و تهاجمی باکیفیت‌تر از آنان به کار گرفته خواهد‌شد.

جنگ‌های امروزی عموما سریع، پیچیده، شبکه‌پایه و هدف محور هستند و پرنده‌های کوچک هدایت‌پذیر، بهترین انتخاب برای بازیگران با قدرت نظامی کمتر به هدف تغییر نتیجه در چنین جنگ‌هایی خواهند‌بود. با وجود این، به‌کار‌گیری فناوری پهپادی به‌خصوص در منطقه آشوب‌خیزی مانند غرب آسیا به‌مانند لبه تیغ است؛ از آن‌جا که هر حرکتی در راستای تقویت بنیه دفاعی یک بازیگر، از دید بازیگر دیگر اقدامی تهاجمی تلقی می‌شود، بنابراین در کنار مزایایی که به‌کارگیری ریزپرنده‌ها برای صاحبان خود به همراه می‌آورند، شرایط منطقه را به وضع طبیعی جنگ همه علیه همه بیش‌‌از‌پیش نزدیک می‌کنند. به همین دلیل، همگام با پیشرفت لاجرم این فناوری، تهیه و تدارک اسباب موثر کنترل آن به‌خصوص در مورد بازیگران غیر‌دولتی از واجبات جلوگیری از آشوبی‌تر شدن شرایط منطقه و جهان خواهد‌بود. 

دو. امنیت مرزی با فناوری پیشرفته

دکتر نوذر شفیعی؛ عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل در دانشگاه تهران

امنیت مرزی امروزه یک نگرانی اساسی برای دولت ها در سراسر جهان است. تروریسم، مهاجرت غیرمجاز و جرایم سازمان یافته از جمله قاچاق مواد مخدر و سایر اقلام خطرناک از جمله مواردی است که امنیت مرزی را تهدید می کنند. به همان شکل که در طول تاریخ دولت ها قادر شده اند متناسب با نوع تهدیدات، ابزار مقابله با آن را نیز کشف کنند بنظر می رسد در باره مقابله با تهدیدات نوین امنیت مرزی، دولت ها به سمت استفاده از شیوه های نوین از جمله فنآوری های جدید برای مقابله با تهدیدات مرزی حرکت کرده اند. تا پیش از استفاده از فنآوری های جدید، دولت ها معمولا از ابزارهای زیر برای امنیت مرزی استفاده می کردند:

1. موانع فیزیکی(شامل دیوارها و حصارهای مرزی): این موانع به نوبه خود مفیدند اما براحتی آسیب پذیرند و هزینه ایجاد و تعمیر و نگهداری آنها نیز زیاد است.

2. فنآوری های شناسایی محموله های قاچاق(اسکنرهای بار از جمله اشعه ایکس و گاما): این فناوری ها یک ابزار سودمند است اما گران قیمت هستند، استفاده از آن نیازمند مهارت بالایی است. آنها در عین حال حجیم هستند و می توانند آمد و شد را مختل کنند.

3. فناوری های نظارت بر مرز برای ردیابی افراد در مناطق دور افتاده(فناوری های نظارت الکترونیکی از جمله حسگرهای درون زمینی): این ابزارها با آنکه بسیار سودمند هستند اما نیاز به تعمیر و نگهداری و تعویض منظم باتری دارند و به راحتی نیز تخریب می شوند. بعلاوه آنها گاهی اوقات اطلاعات کاذب ارایه می کنند.

4. فناوری شناسایی بیومتریک زمین ـ پایه(دستگاه‌های شناسایی شامل برج‌های نظارت ثابت مجهز به رادار و دوربین‌های با وضوح بالا و مادون قرمز ): این فناوری ها در شناسایی افراد و وسایل نقلیه از فواصل دور بسیار مؤثر بوده و هزینه نسبتا پایینی دارند اما مشکل آن این است که زمین می تواند رادار را مسدود کند، بسیار قابل مشاهده است و به راحتی توسط عبور کنندگان غیرمجاز از مرز دور زده می شود.

5. فناوری شناسایی بیومتریک هوا ـ پایه(استفاده از هواپیماها و هلیکوپترها مجهز به دوربین های پیشرفته مادون قرمز و تجهیزات دید در شب): هواپیماها و هلیکوپترها در ردیابی عبور کنندگان مرزی بسیار موثر هستند و می توانند به سرعت مناطق وسیعی را پوشش دهند اما گران قیمت هستند، عملیات و نگهداری آنها هزینه بردار است، و موفقیت آنها تابع شرایط آب و هوایی است.

با توجه به مشکلات فوق، امروزه کشورها ترجیح می دهند در کنار ابزارهای یاد شده از شیوه ها و ابزارهای جدیدتری در حوزه امنیت مرزی استفاده کنند که عبارتند از:

1. هواپیماهای بدون سرنشین(پهپاد): پهپادها می توانند مناطق وسیعی را به سرعت و به طور موثر با هزینه نسبتا کم پوشش دهند. پهپادهای جدید از هوش مصنوعی بهره می برند که دیگر نیازی به اپراتورهای انسانی ندارند.

2. دستگاه های جدید شناسایی بیومتریک: این فناوری‌ها شامل پاسپورت‌های دیجیتال حاوی داده‌های بیومتریک روی یک تراشه RFID تعبیه‌شده است. آنها همچنین از خوانندگان اثر انگشت، اسکنرهای عنبیه و دوربین های شبکه ای با استفاده از نرم افزار تشخیص چهره با پشتیبانی هوش مصنوعی استفاده می کنند.  اینها ابزار هایی بسیار قابل اعتماد، دقیق و بدون نیاز به تماس مستقیم با عوامل مرزی است.

در مجموع امروزه پیشرفت های تکنولوژیک، امنیت مرزی را مطمین تر از گذشته کرده است. این تکنولوژی ها، سیستم هایی را بوجود آورده اند که به راحتی داده های جمع آوری شده توسط دوربین های پیشرفته، حسگرها، دستگاه های شناسایی بیومتریک و سایر سیستم های تشخیص را یکپارچه می کنند و در نهایت باعث بوجود آمدن چیزی شده اند که دیوارهای مرزی «هوشمند» یا «مجازی» خوانده می شوند.

سه. بررسی نقش ریز پهپادها در جنگ‌های تهاجمی آینده خاورمیانه از منظر جغرافیایی طبیعی

بابک شفیعی، دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی و افسر نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران

ریز پهپادهای که به‌عنوان وسایل نقلیه هوایی کوچک بدون سرنشین (SUAV) نیز شناخته می‌شوند، کلاسی از هواپیماهای هدایت‌شونده از راه دور بوده که معمولاً کوچک‌تر و سبک‌تر از همتایان بزرگ‌تر خود هستند. این پهپادهای کوچک با اندازه جمع‌وجور، قابلیت مانور و مجموعه حسگرهای پیشرفته‌شان مشخص می‌شوند که آنها را قادر می‌سازد تا طیف وسیعی از وظایف؛ از شناسایی و مراقبت گرفته تا حملات هدفمند را انجام دهند. با ادامه تکامل فناوری، قابلیت‌های پهپادهای کوچک در حال گسترش است و آنها را به دارایی‌های باارزش فزاینده‌ای در جنگ‌های مدرن تبدیل می‌کند.

نقش ریز پهپادها در جنگ‌های تهاجمی آینده در خاورمیانه از منظر جغرافیایی طبیعی شامل درنظرگرفتن مزایا و چالش‌های منحصربه‌فرد این پهپادها در منطقه است. ریز پهپادها که به ریز پرنده‌های کوچک نیز شناخته می‌شوند، به دلیل توانایی آنها در نفوذ محتاطانه به محیط‌های داخلی، جمع‌آوری اطلاعات و اجرای نقش‌های مختلف به طور مستقل، انتظار می‌رود تأثیر قابل‌توجهی داشته باشند.

از منظر جغرافیایی طبیعی در خاورمیانه، زمین و شرایط محیطی نقش مهمی در شکل‌گیری استفاده از ریز پهپادها ایفا می‌کنند. مناظر متنوع منطقه، از جمله بیابان‌ها، مناطق شهری، و مناطق کوهستانی، فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای عملیات پهپادها ایجاد می‌کند. ریز پهپادها می‌توانند به طور مؤثر در این مناطق حرکت کنند و قابلیت‌های اطلاعاتی و نظارتی ارزشمندی را در محیط‌های پیچیده ارائه دهند.

محیط‌های طبیعی یک منطقه نقش تعیین‌کننده‌ای در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات نظامی تهاجمی دارد. عواملی مانند زمین، آب‌وهوا و دسترسی به منابع می‌توانند به طور قابل‌توجهی بر استراتژی‌ها و تاکتیک‌های به کار گرفته شده توسط طرف‌های متخاصم تأثیر بگذارند. در خاورمیانه، چشم‌انداز طبیعی متنوع و اغلب چالش‌برانگیز، فرصت‌ها و موانعی را برای استقرار مؤثر دارایی‌های نظامی، از جمله هواپیماهای بدون سرنشین کوچک، ایجاد می‌کند.

ادغام هواپیماهای بدون سرنشین کوچک در زرادخانه ارتش‌های مدرن این پتانسیل را دارد که به طور قابل‌توجهی بر رفتار و نتایج جنگ‌های تهاجمی آینده در خاورمیانه تأثیر بگذارد. این پلتفرم‌های چابک و همه‌کاره می‌توانند اطلاعات بی‌درنگ را فراهم کنند، آگاهی موقعیتی را افزایش دهند و حتی حملات دقیقی را علیه اهداف دشمن انجام دهند، درحالی‌که خطر را برای پرسنل انسانی به حداقل می‌رسانند. ازآنجایی‌که کشورها به دنبال دستیابی به یک مزیت تاکتیکی هستند، استقرار استراتژیک هواپیماهای بدون سرنشین میکرو (ریز) می‌تواند تغییردهنده بازی در چشم‌انداز همیشه در حال تغییر جنگ باشد.

بررسی موردی: نمونه‌هایی از چگونگی تأثیر جغرافیای طبیعی بر جنگ ریز پهپادها در خاورمیانه

بیابان‌ها و کوهستان‌ها: برای مثال شبه‌جزیره سینا با بیابان‌های وسیع و مناطق کوهستانی، چالش‌های منحصربه‌فردی را برای استفاده از ریز پهپادها به وجود آورده است. محیط خشن و زیرساخت‌های محدود می‌تواند برد و قابلیت‌های عملیاتی این وسایل نقلیه هوایی کوچک را محدود کند و به تطبیق‌ها و تاکتیک‌های تخصصی برای غلبه بر موانع طبیعی نیاز دارد.

مناطق ساحلی: برای مثال مناطق ساحلی خاورمیانه، به‌ویژه خلیج‌فارس، هم فرصت‌ و هم چالش‌هایی را برای عملیات هواپیماهای بدون سرنشین خرد ارائه می‌کنند. نزدیکی به دریا و دردسترس‌بودن منابع دریایی می‌تواند استفاده از پهپادهای کوچک را برای نظارت و بازدارندگی دریایی امکان‌پذیر کند، اما شرایط محیطی سخت و احتمال تداخل سیگنال‌های الکترومغناطیسی رادارهای کشتی¬ها باید به‌دقت موردتوجه قرار گیرد.

مناطق جغرافیایی انسان‌ساخت مانند مناطق پرجمعیت شهری: مراکز شهری پرجمعیت خاورمیانه، مانند ریاض، دبی، بغداد، استانبول  چالش‌های متفاوتی را برای جنگ با هواپیماهای بدون سرنشین کوچک ایجاد می‌کنند. خیابان‌های باریک، ساختمان‌های بلند و زیرساخت‌های پیچیده می‌توانند موانع مهمی را برای استقرار و ناوبری مؤثر این پهپادها ایجاد کنند و سیستم‌های کنترل پیشرفته و فناوری‌های حسگر را ضروری می‌سازند.

درحالی‌که پتانسیل پهپادهای کوچک در جنگ‌های تهاجمی آینده در خاورمیانه قابل‌توجه است، تعدادی چالش و محدودیت نیز وجود دارد که باید موردتوجه قرار گیرد. این مسائل شامل امورات مربوط به برد، ظرفیت محموله، آسیب‌پذیری در برابر اقدامات متقابل و نیاز به آموزش تخصصی و هماهنگی بین پرسنل نظامی است. علاوه بر این، پیامدهای اخلاقی و قانونی از منظر حقوق بین‌الملل، استفاده از این سیستم‌های خودمختار در سناریوهای جنگی باید به‌دقت بررسی شوند.

با ادامه تکامل فناوری ریز پهپادها، فرصت‌ها و تهدیدهای مرتبط با استفاده از آن‌ها در جنگ‌های تهاجمی آینده در خاورمیانه احتمالاً تغییر کرده و گسترش خواهند یافت. از یک سو، پیشرفت‌ها در زمینه‌هایی مانند عمر باتری، قابلیت‌های حسگر و ناوبری مستقل می‌تواند ارزش تاکتیکی و استراتژیک این سکوهای هوایی را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. از سوی دیگر، تکثیر پهپادهای میکرو می‌تواند منجر به افزایش نگرانی‌های امنیتی شود، زیرا می‌توانند توسط بازیگران غیردولتی یا سازمان‌های تروریستی برای انجام حملات مورداستفاده قرار گیرند.

در نتیجه پذیرش قدرت ریز پهپادها با درنظرگرفتن تأثیر جغرافیای طبیعی در جنگ‌های تهاجمی آینده در خاورمیانه ازآنجایی‌که جهان همچنان با پیچیدگی‌های جنگ مدرن دست‌وپنجه نرم می‌کند، در شکل‌دهی آینده عملیات تهاجمی در خاورمیانه غیر قابل کتمان است.

بااین‌حال، ویژگی‌های طبیعی جغرافیایی خاورمیانه نیز چالش‌هایی را برای عملیات ریز پهپادها ایجاد می‌کند. شرایط آب‌وهوایی سخت، مانند بیابان¬ها، کوهستان¬ها و سواحل با وِیژگی¬های مانند دماهای بالا و طوفان‌های شن، شرجی و... می‌تواند بر عملکرد و قابلیت اطمینان پهپاد تأثیر بگذارد. علاوه بر این، پیچیدگی فضای هوایی منطقه و دید بالقوه رادیو فرکانسی (RF) پهپادها را در برابر شناسایی توسط سیستم‌های دفاع هوایی مدرن آسیب‌پذیر می‌کند. درک و انطباق با جغرافیای طبیعی منحصربه‌فرد منطقه برای به حداکثر رساندن اثربخشی ریز پهپادها در عملیات نظامی در خاورمیانه ضروری است.