تفکر تراژیک ایرانی و تراژدی بازدارندگی اجتماعی

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳

چرا ایران وارد جنگ حماس و اسرائیل نمی‌شود؟

نویسنده: مسعود رضائی | ۱ آبان ۱۴۰۲

حملۀ ناگهانیِ نیروی مقاومت فلسطینیِ حماس به اسرائیل در پانزدهم مهر ماه 1402، طی عملیاتی با عنوان «طوفان الاقصی»، حیرت و شگفتیِ جهان را در پی داشت؛ تا جایی که بسیاری از مقام‌های غربی، ناظران و رسانه‌های بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان بازیگر پشت پرده و مغز متفکر این عملیات معرفی کردند.

معنا و پیامد آشکارسازیِ پایگاه‌های مخفی ایران

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۴ بهمن ۱۴۰۱

ظرف پنج سال گذشته، تفکر حاکم بر ساختار بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، به تدریج، دستخوش تغییر و تحول نسبی شده است. دلیل این ادعا را می‌توان تا حد زیادی به متغیرهای مختلفی—همچون ناکامی برجام، کارزار فشار حداکثری دونالد ترامپ، ترور فرمانده سپاه قدس، ظهور پان‌عربیسم و ملی‌گرایی در عراق-به‌ویژه در میان شیعیان، چالش‌های تجهیز محور مقاومت از گذرگاه قائم-بوکمال، ظهور صف‌بندی‌های عبری-عربی و البته افزایش دامنۀ حمله‌ها و اقدام‌های خرابکارانه اسرائیل در هدف قرار دادنِ مراکز و تأسیسات ایران و متحدان آن—ارجاع داد.

نگاهی به کتاب تازه هنری کیسینجر

رهبری: شش مطالعه در باب استراتژی جهانی

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۵ تیر ۱۴۰۱

برای بیش از شصت سال، نام هنری کیسینجر مترادف با «واقع‌گرایی» و در پیوند با «دکترین سیاست خارجیِ ایالات متحده برساخته و تعریف شده است. اما فارغ از نقش برجستۀ آن به عنوان مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه ریچارد نیکسون در دوران پر تلاطم جنگ سرد، به‌خاطر دیدگاه‌ها، مواضع و کتاب‌های پرفروش خود در باب وضعیت جهان، نظم واقع‌گرایانه و تصویر معناداری که از سیاست بین‌الملل روایت می‌کند، به شهرتی مضاعف دست یافته است. درست از همان زمان که پا را فراتر از قلمرو فعالیت سیاسی گذاشت و تلاش کرد در حوزه فکری و مفهومی، بر تفکر سیاسی تأثیر بگذارد.

چرا اسرائیل نباید بازدارندگی متعارف ایران را تضعیف کند؟

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۶ دی ۱۴۰۰

با روی کار آمدن نفتالی بنت به عنوان نخست‌وزیر، این انتظار وجود داشت که وی مسیر متفاوتی را در مقایسه با سیاست‌های نتانیاهو در پیش بگیرد. اگر این انتظار را در هر موضوعی محتمل و امکان‌پذیر فرض کنیم، ایران یک استثنا است. چرا که در نگاه مقام‌های سیاسی و نظامیِ اسرائیل، ایران یک تهدید راهبردی و موجودیتیِ پایدار است. همانگونه که در فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی، اسرائیل یک دشمن همیشگی است. به‌همین جهت با ازسرگیریِ مجدد گفتگوهای هسته‌ای ایران در وین، اسرائیل بر کارزار قریب الوقوع بودنِ حملۀ نظامی به ایران شدت بخشیده است. ایران هم ظرف سالهای گذشته تلاش کرده است به نوعی موازنه وحشتِ موشکی را در راستای مقابله با اسرائیل و بر محور بازدارندگیِ معتبر تعریف کند.

قلمرو دفاعیِ سند همکاری ایران و چین و تفکر راهبردیِ نخبگان چینی

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۳ فروردین ۱۴۰۰

جمهوری اسلامی ایران، پیشرفت چشمگیر چین را معادل افول نسبی سلطة جهانی آمریکا می‌داند. این نگاه در راستای تفکری است که تهران مایل است آن را توزیع جهانیِ درست قدرت، یعنی ساختار چندقطبیِ جهانی در نظر بگیرد. به‌همین جهت ظرف سه دهۀ اخیر، تهران همواره در پی شکل‌دهی به ترتیبات همکاری راهبردی با چین و نیز در تلاش برای دستیابی به سازوکارهایی با مضامین ائتلاف و اتحاد نظامی بوده است. این تمایل و چشم‌انداز از زمان تصویب سند همکاری 25 ساله با چین در هیأت دولت و متعاقباً امضای آن در اوایل فروردین 1400، نزد برخی مسئولان ایرانی جدی‌تر شده است. اما به نظر نمی‌رسد منطق ورود به مشارکت راهبردی چین با ایران (به‌رغم وجود برخی دغدغه‌های مشترک) با سطح و محدوده‌ای که تهران برای آن تعیین و روی آن مانور می‌دهد همخوانی داشته باشد و سطوح عالی ائتلاف و اتحاد را پوشش دهد.

لغو تحریم‌های تسلیحاتی و محدودیتِ فرهنگ راهبردی ایران

نویسنده: مسعود رضائی | ۱۰ آبان ۱۳۹۹

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در 27 مهر 1399، با انتشار یک بیانیۀ رسمی اعلام کرد که بر اساس قطعنامۀ 2231 شورای امنیت ملل متحد؛ از این تاریخ و پس از 13 سال، ایران مجاز به واردات و عرضۀ همه نوع تسلیحات متعارف در سطح بین‌المللی است. حسن روحانی – رئیس‌جمهور - نیز پایان تحریم تسلیحاتی را یک گشایش و موفقیت دیپلماتیک برای دولت خود خواند و آن را به عنوان یکی از دستاوردهای مهم توافق هسته‌ای و پیامد صبری راهبردی قلمداد نمود که در پرتو آن، می‌توان با خرید سلاح و مهماتِ مورد نیاز، بازدارندگیِ نظامی کشور را تقویت نمود.

ضرورت تدوین و انتشار سند راهبرد دفاع ملی ایران در عصر جدید

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۳ شهریور ۱۳۹۹

خاورمیانه اروپا نیست. تجربۀ دور و نزدیکِ جابجایی راهبردیِ کشورهای این منطقه، با سقفِ کوتاه دوستی‌ها و دشمنی‌های موجود، این اختلاف فاحش را به خوبی نشان داده است. بااین‌حال، وقتی پای معرفی و بازنماییِ جمهوری اسلامی ایران- به عنوان یک تهدید و دشمن مشترک ایدئولوژیک در میان باشد؛ نمی‌توان صف‌بندی‌های جدیدِ شکل گرفته در مقابل آن را بی‌اهمیت، مجازی و از جنس روابط فیس‌بوکی در نظر گرفت و یا واقعیت‌های نوظهور را بدون اقدامی مؤثر و ترتیباتی راهگشا، تنها با تقبیح روزانۀ کشورهای عربی و محکومیت نزدیکیِ کشورهای مسلمان به اسرائیل نادیده گرفت.

حملۀ تروریستی چابهار و ظهور پدیدۀ دیسراپشن

نویسنده: مسعود رضائی | ۱۹ آذر ۱۳۹۷

پیش از این بر این نظر بودم که دستورالعمل خاص شی جین‌پینگ رئیس جمهور چین در پرتو پیش‌روی به غرب، برای سال‌های آتی، ابعاد منفی متعددی را متوجه منافع اقتصادی و امنیتی کشور خواهد نمود؛ اما حادثه تروریستیِ چابهار نشان داد که این مهم را باید از هم‌اکنون جدی و زایمانی زودرس در نظر گرفت. بلافاصله پس از حمله تروریستی 15 آذر در چابهار، جواد ظریف در واکنش به این اتفاق، در شبکه اجتماعی توئیتر با پیامی تند و هشدارآمیز، تلویحاً آمریکا، کشورهای عرب منطقه و مشخصاً امارات متحده عربی را مسئول این جنایت قلمداد نمود و اظهار داشت: «...در سال ۲۰۱۰ سرویس‌های امنیتی ما افراط‌گرایانی را که از امارات می‌آمدند، ردیابی و بازداشت کردند و ...». اما واقعیت مارجرا چیست و چطور می‌توان این حادثه را تحلیل کرد. آیا نقش آمریکا، عربستان سعودی و امارات در این جنایت پررنگ است یا این حادثه را می‌توان در پیوند با تحولات و رقابت‌های استراتژیک میان هند و پاکستان و چین و آمریکا هم به بحث گذاشت؟

پیمان شانگهای و تصویر مبهم روابط ایران و چین

نویسنده: مسعود رضائی | ۲۷ خرداد ۱۳۹۷

دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ١+٥ و متعاقب آن رفع تحریم‌ها و همچنین عملیاتی شدن دكترین تعامل سازنده توسط دولت روحانی، موجب نشده است تا جایگاه ایران نزد چین و در قالب شانگهای ارتقاء یابد.