گروه بررسی مسائل ژئوپولیتیک و استراتژیک خاورمیانه

تعداد 73

پرونده ویژه اسفند گروه کشمکش و همکاری با موضوع کرونا و نقش دولتها در پیشگیری و واکسیناسیون

نویسنده: سید محسن (ميلاد) مصطفوی (مدیر گروه) عبدالعزیز مولودی هیراد مخیری (دبیر گروه)  |   ۱ اردیبهشت ۱۴۰۰

"وقتی از ناسیونالیسم در عصر مدرن صحبت به میان می‌آید،منظور یک اندیشه و عمل است که به دنبال ایجاد یا تقویت«احساس ملی» در بین مردم است ، ناسیونالیسم به گونه ای در تمام نقاط ایدئولوژی سیاسی از چپ تا راست میانه یافت می‌شود و این نشان از آن دارد که ناسیونایسم چیزی عام‌تر و مبهم‌تر از یک ایدئولوژی خاص است"

بازگشت به برجام و چرخه آچمزی ایران

نویسنده: علی عیدی پور  |   ۱۶ اسفند ۱۳۹۹

به دنبال روی کار آمدن دولت بایدن در آمریکا و ارسال سیگنال هایی مبنی بر بازگشت به برجام از یک سو، و تمایل دولت ایران برای این بازگشت از سوی دیگر، این تصور ایجاد شده است که بعد از بازگشت دو کشور به برجام شرایط به حالت عادی بر می گردد. اما این تصور با واقعیات فضای حاکم بر روابط دو کشور منطبق نیست چرا که آمریکا هیچگاه همه تحریم ها و اهرم های فشار علیه ایران را برنخواهد داشت.

چشم‌انداز روابط اسرائیل و ایالات‌متحده در دوره بایدن

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۱۲ اسفند ۱۳۹۹

روابط ایالات ‌متحده و اسرائیل در دوره ترامپ با توجه به وزنی كه به روابط دوجانبه در صحنه سیاسی آمریكا و به‌ویژه در حزب جمهوری ‌خواه اختصاص داد، برجسته‌تر بود و تبدیل به یک وضعیت نزدیک و بسیار گرم بین ترامپ و نتانیاهو تبدیل شده بود. این دوره توسط مشاوران اصلی کاخ سفید در مورد مسائل خاورمیانه تقویت شد که نقش خود را در دولت ترامپ بر عهده داشتند و دارای دیدگاه‌هایی در مورد اسرائیل بودند

رویکرد دولت بایدن به مسائل خاورمیانه و دلالت‌های استراتژیک آن برای ایران

نویسنده: فاطمه سلیمانی پورلک (مدیر گروه)  |   ۱۲ اسفند ۱۳۹۹

گروه بررسی مسایل استراتژیک پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه طی دومین نشست تخصصی در تاریخ 7 بهمن 1399 موضوعی را تحت عنوان «رویکرد دولت بایدن به مسائل خاورمیانه و دلالت‌های استراتژیک آن برای ایران» به بحث و بررسی آقایان دکتر ناصر هادیان و دکتر جلال دهقانی فیروزآبادی نهاد.

تحلیل عامل روسی در روند احیای توافق هسته‌ای

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

دولت جو بایدن بازگشت به توافق هسته‌ای موسوم به برجام را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی خود قرار داده است. توافق‌نامه‌ای که بین ایران، ایالات‌متحده، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان در ژوئیه 2015 منعقد شد و هدف آن محدود کردن برنامه هسته‌ای به‌طور عام و غنی‌سازی اورانیوم به‌طور خاص است. در تحلیل وضعیت برجام در کنار نگاه اصلی به ایران، توجه به سیاست‌های یک کشور دیگر یعنی روسیه نیز مهم است. مسکو سال‌ها به برنامه هسته‌ای ایران کمک کرده است.

وضعیت حضور چین در اسرائیل و نگرانی‌ ایالات‌ متحده

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۲۶ بهمن ۱۳۹۹

جمهوری خلق چین ازنظر فناوری و زیرساخت، اسرائیل را به‌عنوان مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاری می‌داند. به‌طور خاص طی دهه گذشته، چین با افزایش تدریجی مبالغ سرمایه‌گذاری شده و تعداد معاملات شرکت‌های چینی، بیش از گذشته در اسرائیل سرمایه‌گذاری کرده است. بااین‌حال، پس از سال 2016 کاهش مداوم در میزان سرمایه‌گذاری مشاهده شده است و از سال 2019 این کاهش به تعداد معاملات تجاری چین و اسرائیل نیز گسترش یافت. این مطابق با روند سرمایه‌گذاری‌های اروپا و ایالات‌متحده نیز هست، جایی که سرمایه‌گذاری‌ها در سال 2016 به اوج خود رسیده و از آن زمان کاهش یافته است و در سال 2019 به یک رکود رسیده و در سال 2020 نیز روند نزولی خود را ادامه می‌دهد. سرمایه‌گذاری‌های چینی در زیرساخت‌های اسرائیل صرفاً از طریق شرکت‌های اقتصادی انجام می‌شود که از دانش، فناوری ، تجربه و سرمایه لازم برای رقابت موفق در مناقصات زیرساخت‌ها در اسرائیل برخوردار هستند.

برگزاری دومین نشست علمی گروه مطالعات بررسی مسایل استراتژیک خاورمیانه با عنوان «رویکرد دولت بایدن به مسائل خاورمیانه و دلالت‌های استراتژیک آن برای ایران»

نویسنده: افسانه رشاد (دبیر گروه )  |   ۲۶ بهمن ۱۳۹۹

دومین نشست علمی گروه مطالعات بررسی مسایل استراتژیک خاورمیانه پژوهشکده روز سه‌شنبه 7 بهمن 1399 با عنوان «رویکرد دولت بایدن به مسائل خاورمیانه و دلالت‌های استراتژیک آن برای ایران» و ارائه دکتر ناصر هادیان و دکتر جلال دهقانی فیروز آبادی برگزار شد. در آغاز نشست، دکتر فاطمه سلیمانی مدیر گروه مطالعات استراتژیک ضمن بیان مقدمه‌ای به طرح مسأله در چارچوب ترسیم فضای سیاسی دگرگون‌شدۀ ایالات متحده پرداخت. ایشان اشاره کرد که امریکا در شرایط موجود با چالش‌های بزرگی در داخل مانند شکاف فزایندۀ اجتماعیِ نشأت گرفته از پدیده ترامپیسم و بحران کووید-19 و در خارج با چالش‌های «اقتصادی، امنیتی چین، روسیه، اتحادیه اروپا، توسعه همکاری‌های بین‌المللی در مقابله با شیوع کروناویروس و درنهایت احیای رهبری جهانی امریکا» مواجه است. در میانه این درگیری‌ها، شناخت جایگاه خاورمیانه در سیاست خارجی دولت جدید امریکا و نوع رویکرد بایدن به مسائل منطقه و به‌ویژه ایران از اهمیت و ضرورت آشکار برخوردار می‌شود، چرا که از رهگذر درک راهبردی این مسأله است که می‌توان به دلالت‌های استراتژیکِ واقع‌بینانه و بیشینه‌جویانۀ منفعت‌محور برای ایران نائل آمد.

روابط ایران و قطر پس از پایان محاصره

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۱۹ بهمن ۱۳۹۹

به نظر می‌رسد که محاصره طولانی‌مدت قطر نه تنها نتوانست رفتارهای دوحه را مطابق خواست ریاض اصلاح کند بلکه روابط ایران و قطر را برای آینده قابل پیش‌بینی تقویت کرد. اعضای نشست تحت عنوان "همبستگی و ثبات منطقه‌ای" در ژانویه 2021 اعلامیه‌ای را برای پایان دادن به محاصره قطر در العلا عربستان امضا کردند. این اعلامیه یک پیروزی برای دوحه بود زیرا مجبور نبود که از ابتدای مناقشه نسبت به خواسته­ های مطرح‌شده توسط ائتلاف چهارجانبه ضد قطر (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر) تمکین کند

معمای احیای مجدد توافق هسته‌ای

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۱۴ بهمن ۱۳۹۹

با ورود بایدن به کاخ سفید، به نظر می‌رسد که روند جدیدی از توافق هسته‌ای موسوم به برجام شکل خواهد گرفت. در طول این روند، مسیر واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته‌ای طولانی، زمان‌بر و پیچیده است و در این میان، تهران نیز خواسته‌ها و شرایط خود را در فضای بی‌اعتمادی و عدم قطعیت به‌طرف مقابل اعلام کرده است. اما دلالت‌های این روند چیست و آیا ممکن است جایی برای نزدیکی نگاه‌های طرفین وجود داشته باشد؟